Ai Weiwei: ‘Het Westen gaat gebukt onder autoritarisme’

Ai Weiwei staat in het Westen bekend als de Chinese kunstenaar in ballingschap die zich fel uitlaat over de overheid van zijn geboorteland. Zijn verblijf in de Verenigde Staten en tegenwoordig Europa zien sommige mensen als bewijs van de Vrijheid van het Westen. Zelf ziet hij dat anders: ‘Het Westen gaat in vele opzichten gebukt onder autoritarisme.’

De 66-jarige kunstenaar is wederom duidelijk over China. In gesprek met The Telegraph vertelt hij dat een (kleine!) minderheid van 90 miljoen leden van de Communistische Partij het leven van 1,4 miljard Chinezen bepaalt. Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid bestaan er dan ook niet.  ‘Als je het in China niet eens bent met de partij of iets ter discussie stelt, ben je een subversief element en staatsgevaarlijk.’

Ijskoud

Hij ziet de Aziatische grootmacht als het schoolvoorbeeld van een controlemaatschappij die er er alles aan doet om ‘mensen op een zeer drastische, ijskoude en wrede manier te controleren en te isoleren.’ Het rigoureuze coronabeleid dient in zijn ogen als ‘psychologische oorlogsvoering die moet laten zien waar de overheid toe in staat is.’

Hoewel Ai Weiwei in Europa kan werken en zich uit kan spreken over vrijheid, is hij kritisch over ‘het Vrije Westen:’ ‘Het Westen gaat in vele opzichten gebukt onder verdekt autoritarisme. De cultuur in zijn geheel en zelfs de zogenaamde vrije media worden gedomineerd door het bedrijfsleven.’ De zaak van Julian Assange vindt hij een voorbeeld van de persvrijheid als farce.

Schaakspel

Veel mensen zien China als schrikbeeld van een autoritair regime met verregaande middelen om de bevolking onder toezicht te stellen. Om te voorkomen dat het Westen dezelfde kant op gaat, proberen ze de wortels en de context van het Chinese model te doorgronden. Wie de woorden van de beroemdheid goed tot zich neemt, kan zich beter goed voorbereiden: ‘Het Westen dat China probeert te begrijpen, dat is als een voetbalteam dat probeert een schaakspel te begrijpen.’

Aan de andere kant: ‘East is east and west is west, and never the twain shall meet’, schreef Rudyard Kipling ooit. Als dat het geval is, kan het Westen, ook of juíst in tijden van globalisering, misschien beter eerst goed naar zichzelf kijken, haar waarden bepalen en een eigen koers varen.