Carola Schouten wil geen ‘kille samenleving’ maar boeren voelen zich in de steek gelaten

Carola Schouten schreef dinsdag j.l. een Kamerbrief waarin ze uitlegt hoe ze om wil gaan met bijstandsgerechtigden. De minister voor Armoedebestrijding en Participatie stelt dat de Participatiewet uit balans is en wil de menselijke maat terug in het beleid: ‘Als omzien naar elkaar niet meer kan, wordt het een heel kille samenleving.’

Een vrouw die duizenden euro’s moet terugbetalen omdat ze een tas met boodschappen van haar moeder heeft gekregen. Een gemeente die Marktplaats afspeurt om te kijken of een bijstandsgerechtigde niet stiekem wat bijverdient. Ambtenaren in de bosjes om te kijken of een inwoner die financiële steun ontvangt wel echt woont waar hij zegt te wonen.

Het zijn een paar voorbeelden die aangeven hoe een hulpverleningssysteem langzaam is verworden tot een bureaucratisch en wantrouwend apparaat. Om fraude met bijstand te voorkomen, is er steeds meer tijd, geld en moeite gaan zitten in controle. In plaats van te kijken naar de kwaliteit van het vangnet, zien ambtenaren toe of iedereen er wel netjes in ligt.

Compassie en werken

Dat moet anders, vindt de politica van de ChristenUnie. ‘Als omzien naar elkaar niet meer kan, wordt het een heel kille samenleving,’ schrijft ze in haar brief. Een samenleving waar een ‘boete op compassie’ staat. Nieuw beleid moet daar ruimte aan geven. Een cadeautje, een klusje voor de buurman en een heitje voor karweitje moet kunnen zonder dat daar een stapel papieren aan te pas komt.

Het tweede belangrijke punt betreft werk. Wanneer iemand vanuit de bijstand gaat werken, vervallen toeslagen of andere tegemoetkomingen. Dat kan zorgen voor naheffingen, schommelende inkomsten, onverwachte kosten en zelfs boetes. Ook parttime werk of kleine bijverdiensten zorgen al snel voor een brief op de mat of een ambtenaar aan de deur. Het neemt de motivatie om te werken weg.

Links en rechts

Journalisten concludeerden begin dit jaar in een gezamenlijk onderzoek naar de bijstand en bijstandsgerechtigden dat na jaren van streng beleid ‘het politieke tij is gekeerd.’ Een snelle rondgang langs sites en Twitterprofielen van politieke partijen en hun politici bevestigt dit. De brief van Schouten doet geen stof opwaaien.

‘Op rechts’ is te zien dat de aandacht vooral ligt bij de boeren en de stikstofcrisis. Iets waar Schouten zich tot voor kort als minister van Landbouw nog mee bezig hield.  RutteJA21, de BoerBurgerBeweging, FVD en BVNL begeven zich deze dagen allen tussen demonstrerende boeren. Ze uiten hun sympathie voor de sector die onder vuur ligt. Partijen ‘op links’ zoals GroenLinks en de Partij voor de Dieren richten hun aandacht ook op de boeren, maar willen daar vooral minder van en sluiten zich aan bij de kabinetsplannen die het hen moeilijk maken.

Overeenstemming

Over de bijstand denken links en rechts over het algemeen anders, van ‘een basisinkomen voor iedereen’ tot ‘wel werken voor je geld.’ Dat het sociale beleid in zijn huidige vorm echter geen toekomst heeft, daar lijken ze het over eens te zijn. Links ziet een hardvochtig beleid dat mensen niet in hun waarde laat. Rechts ziet een verspilling van tijd, geld en energie vanwege de vele ambtenaren die aan het werk zijn om een kleine groep ‘steuntrekkers’ te controleren.

Prioriteiten

De brief van Schouten zal waarschijnlijk niet leiden tot Kamervragen. Er waren tijden dat de (royale/uitkleding van; streep hier en hierna door wat niet van toepassing is) sociale voorzieningen het politieke debat kleurden. Inmiddels liggen de prioriteiten in het land bij heel andere gebieden. Het gaat over landonteigening versus het afwenden van de apocalyps. Over een Russische agressor met kernwapens dan wel roekeloze acties van de NAVO. Over censuur of bescherming tegen desinformatie. Het opgeven van de nationale soevereiniteit tegenover noodzakelijke samenwerking. Er staat, kortom, heel wat op het spel.