Constitutioneel Hof Spanje: eerste lockdown ongrondwettelijk

De uitspraak kwam tot stand met een krappe meerderheid waarbij zes rechters oordeelden dat de lockdown onder de uitgeroepen noodtoestand geen wettelijke grond heeft. Vijf anderen zagen de lockdown als gerechtvaardigd.

Het uitroepen van de noodsituatie, dat is waar het om gaat in een juridische zaak waar elk woord gewicht heeft en elke actie getoetst aan de wet. De regering kondigde vorig jaar een noodtoestand af. De beperkingen voor het Spaanse volk tijdens de eerste lockdown van maart tot juni 2020 overschreden het wettelijke kader van die toestand. ‘De intensiteit en ernst van deze beperkingen, zoals het recht van beweging, als gevolg van thuisopsluiting, hebben geleid tot een opschorting van de wet die niet in de Grondwet is opgenomen,’ meldt de Spaanse publieke omroep RTVE.

De rapporteur van het Constitutioneel Hof zet geen vraagtekens bij de beperkingen van deze grondrechten, maar bij het instrument dat de regering heeft gebruikt om deze uit te voeren: het opschorten van de wet mag niet onder de noodtoestand. Een uitzonderingstoestand geeft wel die ruimte, maar daar is niet voor gekozen. Voor het uitroepen van een uitzonderingstoestand is goedkeuring nodig van het parlement.

De zaak was aangespannen door de politieke partij Vox. De rechters die oordeelden dat de eerste lockdown ongrondwettelijk was, worden door RTVE benoemd als ‘conservatief blok’. Van de vijf rechters die vonden dat de regering juist heeft gehandeld, zijn volgens de zender drie progressief en twee conservatief.

Het Zuid-Europese land kent sinds begin 2020 een regering van het sociaaldemocratische PSEO en het linkse Podemos Unidas. Spanje kent vanaf het begin van de corona-uitbraak een restrictief beleid. Middelen zoals een avondklok, sluiting van winkels en horeca, en het verplicht dragen van mondkapjes op straat zijn allemaal ingezet.