Dit is het probleem van Big Pharma: ‘High van zijn eigen producten’

‘Terwijl een groepje kickdansers met mijnwerkershelmen op en houwelen in de handen atletische bewegingen uitvoerde op een elektronisch bestuurde steiger, verscheen er een regenboog van lasterstralen in de vorm van het logo van het nieuwe product vanuit een nagebouwd ruimteschip achter in de zaal, zodat andere antidepressiva in het niets verdwenen.’ Wat is dit, een hallucinante droom? Een fragment uit een theaterstuk over de farmaceutische industrie? Nee, het is een feitelijk verslag van een farmaceutisch congres in het Baltimore Aquarium.

Het is rond de eeuwwisseling. Big Pharma is nog iets minder groot dan nu, maar het lijkt erop dat ze ook toen al van uitpakken wist. Andrew Solomon schreef in 2001 een veelgeprezen boek over depressie: ‘Dromen van de Middag.’ Dat gaat over allerlei aspecten van de mentale ziekte, die Solomon benadert via biologische, sociale en politieke wegen. In het hoofdstuk Politiek beschrijft hij een evenement ter ere van de de lancering van een nieuw antidepressivum (pagina 430-431, derde druk, augustus 2002).

High

‘Hoewel deze lancering onder controle van een strenge instantie stond- de Food and Drug Administration (FDA)- die bepaalde wat er over dit product gezegd mocht worden, was het een soort van circus waar de emoties werden bespeeld met een doelgerichtheid die nooit door de beste acrobaten geëvenaard zou worden. Bovendien was het een merkwaardige fiësta, met discodansen, barbecues en ontluikende romances. Het was het hoogtepunt van het Amerikaanse bedrijfsleven, high van zijn eigen producten.’

Vreemd

Het gaat te ver het hele verslag over te nemen voor dit artikel, maar voor de volgende passage is nog ruimte. De schrijver vervolgt de scene uit de inleiding: ‘De dansers schopten hun werklaarzen de lucht in en deden een Iers dansje dat nergens op sloeg, terwijl de bakstenen, die kennelijk van gips waren vervaardigd, neervielen in wolken van stof. Het hoofd van de afdeling verkoop stapte over de ruïnes heen om enthousiast te kraaien terwijl de cijfers op het scherm verschenen: hij jubelde over toekomstige winsten alsof hij zojuist een grote quiz had gewonnen.’

En zo gaat het nog een volle pagina door. De auteur, die zelf jarenlang gekweld werd door depressies, schrijft droogjes op: ‘Het was toch een tikje vreemd voor de promotie van een product dat bedoeld was voor mensen die onder een afschuwelijke ziekte leden.’

Verscheurd

Het beeld van ‘de’ farmaceutische industrie is voor velen al ingekleurd: Big Pharma kan niets goeds doen. Gezien de vele rechtszaken tegen farmaceutische bedrijven, de schandalen rond ‘wetenschappelijke’ publicaties, het verzwijgen van bijwerkingen en het aandikken van geneeskrachtige eigenschappen van producten, is dat te verklaren. De afgelopen twee jaar hebben de industrie ook al geen goed gedaan. Valt er dan echt niets positiefs over te zeggen? Solomon ziet goedwillende mensen. Maar zij werken in een industrie die gebukt gaat onder perverse prikkels van winstmaximalisatie:  ‘Ik heb talloze symposia bijgewoond die georganiseerd waren door bedrijven die zich verscheurd voelen tussen research en materiële verleiding.’

Dat was 2001. Meer dan twintig jaar later heeft de farmaceutische industrie een hoge vlucht genomen, de vaccinatie-afdelingen voorop. Niet elk bedrijf zal zijn producten weliswaar zo ‘Amerikaans’ aan de man brengen zoals Solomon beschreef, maar de materiële verleiding lijkt de afdeling onderzoek wereldwijd te hebben overvleugeld. Daar komt bij dat de controlerende instanties (de FDA wordt genoemd) hun geloofwaardigheid hebben verloren. Wat denkt u? Laat een bericht achter.