Eigen buik eerst? Waarom India export tarwe verbiedt en wat de wereld nog meer te wachten staat

India doet de export van tarwe in de ban, het land wil de prijs van het graan beheersbaar houden nu de prijzen van voedsel snel stijgen. Daarnaast is de binnenlandse productie tegengevallen en de huidige hoge temperaturen voorspellen weinig goeds voor komende oogsten. ‘We moeten eerst genoeg voedsel hebben voor 1.4 miljard mensen voordat we tarwe verkopen aan het buitenland.’

De Aziatische reus zette eerder nog in op een recordexport, mede ingegeven door de oorlog in Oekraïne: het conflict in Oost-Europa zorgt ervoor dat de productie en levering van twee van ’s werelds grootste exporteurs ver terug valt. Door de snel stijgende wereldprijzen komt de voedselvoorziening echter in gevaar, menen Indiase autoriteiten. Daardoor zijn ze genoodzaakt de export een halt toe te roepen. Het verbod gaat in per 14 mei. Dat betekent dat contracten die gesloten zijn voor die tijd nog wel kunnen worden nageleefd. India wil ook nog een uitzondering maken voor landen die kampen met voedseltekorten.

Als iedereen dat doet…

‘Als iedereen exportrestricties doorvoert of markten afsluit, dan zal dat de crisis verergeren.’ Aldus de Duitse minister van voedsel en landbouw Cem Özdemir tijdens een bijeenkomst van ministers van landbouw van de G-7. Devider Sharma, volgens CBS News een toonaangevende Indiase landbouwexpert, is het daar niet mee eens. ‘We moeten eerst genoeg voedsel hebben voor 1.4 miljard mensen voordat we tarwe verkopen aan het buitenland,’ meent hij. Internationale intenties en afspraken zijn prachtig en kunnen inderdaad goed uitpakken, maar ‘wie neemt straks de verantwoordelijkheid als de moessonregens de gewassen wegvagen, de hitte weer toeslaat of andere klimaatfactoren onze productie aantasten?’

Dagelijks brood als handelswaar

De wereldwijde tarweprijs is sinds begin van dit jaar hard gestegen, en na het nieuws uit India schoot de prijs nog een stukje verder omhoog tot een stijging van zestig procent in de eerste maanden van 2022. Er zijn mensen die geld speculeren op dalende of stijgende voedselprijzen. Kijk maar eens naar deze grafiek van zogeheten tarwe futures, en je ziet direct waarom. Er zijn beleggers die de schaarste van commodities, ofwel goederen en grondstoffen al lang zagen aankomen. Beslissingen zoals deze in India zijn daarentegen niet eenvoudig te voorzien. Mensen die hun geld hebben gezet op een flink handelsoverschot van tarwe, zullen hun wonden moeten likken. Wie echter bedenkt dat veel mensen in het land zelf niet zelden amper meer eten dan wat naan of chapati, kan daar niet om treuren: miljoenen mensen kunnen hun dagelijks brood weer kopen.

‘Het aantal mensen dat met acute voedselonzekerheid wordt geconfronteerd sinds 2019 is meer dan verdubbeld – van 135 miljoen naar 276 miljoen. In totaal hebben 48.9 miljoen mensen te kampen met een alarmerende vorm van honger’, aldus berichtte het World Food Programme (WPF) van de Verenigde Naties een paar dagen geleden. ‘Daarnaast gaan meer dan 800 miljoen mensen elke nacht met honger naar bed.’ Alsof het nog niet genoeg was.

Verrassing

De vooruitzichten van toenemende honger komen niet als een complete verrassing. De verregaande coronamaatregelen wereldwijd zorgden voor economische stagnatie.l Die treft de minstbedeelden het meest. Eerder dit jaar stelde De Wereldbank dat ‘nog jarenlang tientallen miljoenen mensen in misère leven vanwege de verregaande beslissingen die aanvankelijk zijn genomen om corona een halt toe te roepen.’ Het WPF noemt klimaatverandering, een fenomeen dat volgens hen oogsten verwoest en zorgt voor instabiele levensomstandigheden. De organisatie kan bovendien minder bereiken vanwege hogere kosten. Met name de kosten voor voedsel zorgt ervoor dat de hulp duurder wordt. Conflicten zorgen daarnaast voor honger en schaarste, stelt het WPF. Andersom kan men ook stellen dat honger en schaarste zorgen voor conflict.

Het is niet uitgesloten dat meer landen (actief) betrokken raken bij de oorlog in Oekraïne en dat de wereldwijde handelsketen nog meer aan banden wordt gelegd door corona- of andere ‘gezondheidsmaatregelen.’ Wat het klimaat zal doen is ook onzeker en verdere inflatie ligt in de lijn der verwachting. Landbouwgrond wordt in toenemende mate opgekocht door investeerders* en toenemende verstedelijking maakt mensen veel minder in staat zelf in hun voedsel te voorzien. De mondiale handel zal er de komende jaren kortom heel anders uitzien en voedsel zal daarin een centrale plek innemen.