Emotioneel debat na Nazi-beschuldigingen Trudeau: “Hij moet alle parlementsleden zijn excuses aanbieden!”

Justin Trudeau had na weken van onrust in zijn land net een zeer omstreden en nooit eerder toegepaste noodwet afgekondigd voor Canada. Een parlementslid vroeg de minister-president daar verantwoording voor af te leggen. Dat deed hij door de ’truckerprotesten’ te verbinden aan hakenkruizen en Confederate Flags, om in een moeite door de Conservatieve parlementsleden te betichten van extreemrechtse sympathieën. Zij reageerden vervolgens emotioneel op de aantijgingen van de minister-president: “Mijn overgrootvader heeft nog gevochten tegen de Duitsers. Ik eis excuses!”

“Wanneer is de premier de weg kwijtgeraakt?” vraagt Conservatief parlementslid Melissa Lantsman zich af tegenover Trudeau. “Waar heeft de politiek leider van Canada de afslag genomen, van een positieve, hoopvolle man die vijf jaar geleden nog stelde ‘dat de regering haar burgers moet vertrouwen als zij het vertrouwen van de burgers wil winnen,’ naar een man die duidelijk zijn burgers niet meer vertrouwt? Iemand die een breed gedragen protest wegzet als dat van “een minderheid van vrouwenhaters, wetenschapsontkenners en racisten?”

De felle toon van Lantsman betrof de reactie van de regering van Trudeau op de ’truckersprotesten.’ Tussen aanhalingstekens. Want weliswaar legden vele vrachtwagenchauffeurs met hun voertuigen het verkeer in de hoofdstad plat maar ze vonden veel steun onder de bevolking in Ottowa en elders in het land. Directe aanleiding van de protesten was de vaccinatieverplichting voor internationale chauffeurs maar de bezwaren waren veel talrijker. De onvrede betrof het coronabeleid in het algemeen en een deel van de demonstranten nam zich (gaandeweg) voor niet weg te gaan totdat premier Trudeau zou aftreden.

De protesten verliepen over het algemeen vreedzaam en zonder grote incidenten. Na een ruime week kondigde de burgemeester van Ottowa de noodtoestand af en sommeerde de demonstranten de stad te verlaten. Het haalde niet veel uit. De truckers bleven en veel burgers bleven ze steunen. Het duurde ongeveer een week tot de premier een noodwet uit de kast trok om er een einde aan te maken en die drastische actie kwam hem op veel kritiek te staan van journalisten, mensenrechtenorganisaties en politici: celstraffen voor burgerlijk verzet, het bevriezen van rekeningen van demonstranten en hun donateurs en dergelijke zijn nu immers in een handomdraai mogelijk.

Geen excuses

Terug naar de woordenwisseling. Uit de reactie van de premier op Lantsman werd direct duidelijk dat Trudeau niet van plan was om zijn rol als aimabele en inclusieve staatsman weer op te pakken. “Conservatieve parlementsleden kiezen er misschien voor om de mensen te steunen die zwaaien met hakenkruizen en Confederate Flags*, maar wij staan achter de Canadezen die weer naar hun werk willen en hun oude leven terug willen.”

Na veel boegeroep en gemopper nam Lantsmans collega Dane Lloyd het woord. Aangedaan vertelde hij over zijn overgrootopa en overgrootoom die in de Tweede Wereldoorlog tegen de nazi’s in Duitsland vochten voor vrijheid. De (indirecte) beschuldiging van fascistische sympathieën onder Conservatieve politici vond Lloyd schokkend en hij eiste dan ook excuses van Trudeau. Die kwamen er niet. “Schaamteloos” noemde Lloyd het. Lantsman nam even later nog een keer het woord en zei: “Ik ben een Joodse vrouw die afstamt van mensen die de Holocaust hebben overleefd. Ik ben nooit aangesproken op mijn roots en heb mijn achtergrond zelf nooit naar voren hoeven en willen brengen. Nu de minister-president mij echter beschuldigt van steun aan nazi’s (‘standing with the swastika’) is dat anders: ik denk dat hij mij en alle anderen in het parlement zijn excuses moet aanbieden.”

Israël

Die excuses kwamen er ook na de oproep van Lantsman niet. De politiek leider van Canada kreeg weliswaar bijval van zijn partijgenoten, maar daarbuiten klonk en klinkt kritiek. Tot in het buitenland aan toe. Israëlische medici, wetenschappers en onderzoekers, waaronder de Nobelprijswinnaar Michael Levitt, stelden een brief op. Daarin roepen ze Trudeau op om te stoppen met zijn ‘lastercampagne’ waarin hij de protestanten neerzet als ‘racistische en antisemitische mensen met Nazi-sympathieën.’ De ondertekenaars van de brief – waaronder velen met voorouders die de Holocaust overleefden- geven aan dat ze de Vrijheidskaravaan met interesse volgen en ‘diep bezorgd zijn door de pogingen van Trudeau om de protestanten te stigmatiseren als zijnde Nazi’s.’

The group’s letter added that many of the signatories are second or third-generation Holocaust survivors and that they are “deeply concerned by (Trudeau’s) attempt to stigmatize the Freedom Convoy 2022 protestors as Nazi ideology supporters.” #cdnpoli https://t.co/uuWNy0SNuw

— True North (@TrueNorthCentre) February 20, 2022

Geest in de fles?

Het uitspelen van de nazikaart is onderdeel van een bredere politieke campagne om de geest van oproer weer in de fles te stoppen, menen commentatoren. Het is afwachten hoe de onvrede nu zijn weg naar buiten vindt. Repressie bemoeilijkt verzet maar aan de andere kant zijn de kaarten wel duidelijk geschud: mensen met een diepgewortelde afkeer van Trudeau en zijn beleid blijken talrijk en hebben zich kunnen verenigen. De vergaande actie van de premier is een deel van de Canadezen bovendien in het verkeerde keelgat geschoten en doet de oppositie groeien. Ondertussen is er qua coronabeleid wel degelijk iets veranderd. Canada kent namelijk een politiek systeem waarbij de verschillende districten zoals Ontario en Quebec redelijk autonoom zijn. In een aantal gebieden zijn coronaregels zoals het dragen van een mondkapje nu aangepast of afgeschaft, mede onder invloed van de protesten.

*De Confederate Flag is terug te voeren naar de burgeroorlog in de Verenigde Staten in de negentiende eeuw. Het leger van de Zuidelijke Staten droeg de vlag in de oorlog. Vanwege de oorsprong is de vlag nu controversieel: sommigen zien het als symbool van trots op de Zuidelijke samenleving en cultuur van het Noord-Amerikaanse land, anderen koppelen het aan steun voor slavernij en racisme. De ‘verdachte’ vlag is ook gespot op demonstraties van de truckers in Canada en maken de protesten daarmee ook verdacht.