Filosoof Ad Verbrugge: “We zijn ontzield geraakt en dat roept gewelddadige tegenreacties op”

Het is een paradoxale situatie: juist wanneer een samenleving de meeste behoefte heeft aan vragen die de status quo doen wankelen, komen de twijfels nog maar moeilijk aan de oppervlakte. Filosoof Ad Verbrugge vraagt zich af: “Hebben we de ogen en het hart niet meer om die vragen te stellen omdat we ons vervreemd hebben van het leven?”

“Waar leven we eigenlijk voor?” Volgens filosoof Ad Verbrugge kunnen we die belangrijke vraag tegenwoordig nog maar moeilijk beantwoorden. Dat komt volgens hem omdat we leven in een collectieve waan die ons het zicht belemmert. Dat en meer vertelde hij in tijdens een lezing voor de Sint Nicolaas Academie in de Sint-Agneskerk te Amsterdam.

Droom

De cultuurfilosoof ziet een tijdsgeest van vervreemding. Een samenleving waarbij ooit vanzelfsprekende waarden plotseling verdwijnen, zoals een droom die oplost bij het ontwaken. Het geven van een hand bijvoorbeeld- door de eeuwen heen verankerd in onze maatschappij als symbool van geven en nemen, respect en wederzijdse afhankelijkheid- is van de ene op de andere dag een controversiële handeling geworden. Een die wordt overschaduwt door een waan van angst voor een virus en voor de medemens.

Hyperfocus

Angst voor het COVID-19 virus is wat volgens Verbrugge de overhand heeft gekregen in de maatschappij en de focus is komen te liggen op de bestrijding van het virus. In die hyperfocus sluiten we onze ogen voor vele andere dingen die betekenis geven aan het leven, vindt de filosoof. Daarmee sluit hij aan bij wat onder meer Mattias Desmet beweert. De Vlaamse professor psychologie was regelmatig te gast bij Verbrugges online- gesprekskanaal De Nieuwe Wereld.

“We kunnen virussen sinds de jaren ’70 en ’80 heel goed detecteren en daar richten we ons daarom op,” geeft Verbrugge aan. “We leiden alles terug tot het getal en dat leidt tot de mechanisering van de samenleving.” Het biedt volgens hem slechts een illusie van stuurbaarheid in tijden van ongekende en onvoorspelbare maatschappelijke veranderingen: “We sluiten mensen en jongeren op en kunnen principieel niet uitrekenen wat dat gaat kosten. Want dan hebben we het over waarden, over de betekenis die het heeft voor een mensenleven.”

Hoe kunnen we weer terug naar werkelijk menselijke waarden wanneer de samenleving collectief ontzield is geraakt? Volgens Verbrugge werkt het huidige beleid van “angst en besturingsideologie” die beweging tegen en dat ziet hij als een gevaar. “Waar leven we eigenlijk voor? Hebben we de ogen en het hart niet meer om die vraag te stellen omdat we ontzield zijn geraakt en ons vervreemd hebben van het leven? Dan weten we een ding zeker: dat roept gewelddadige tegenreacties op. Het leven zal terugslaan. Ik hoop dat onze regering op tijd tot inzicht komt (de lezing vond plaats nog voor de aankondiging van de nieuwe regering, red.).”

Ad Verbrugge en de Sint Nicolaas Academie

Ad Verbrugge laat een kritisch geluid horen in het coronadebat. Op het YouTube kanaal De Nieuwe Wereld dat mede door hem is opgericht, gaan denkers en wetenschappers met elkaar in gesprek over allerlei maatschappelijke thema’s. Ook corona komt er via verschillende invalshoeken aan bod. Eind februari werd een interview met hem door het NRC dusdanig aangepast afgedrukt dat het leidde tot een discussie over censuur. Uiteindelijk besloot NRC-Ombudsman Sjoerd de Jong het geheel toe te lichten in de krant.

De Sint Nicolaas Academie komt voort uit het C.R.K., oftewel Contact Rooms Katholieken, is te lezen op haar website. Door lezingen wil het sinds 1985 de band van de kerk in Nederland met de moederkerk in Rome handhaven en zoveel mogelijk de authentieke traditie bewaren. ‘Naast geloofsbeleving en geloofsverdieping, biedt zij ruimte aan sprekers die kunnen bijdragen aan een beter begrip voor wat het katholicisme in de loop der eeuwen tot stand heeft gebracht op theologisch, spiritueel, kunstzinnig en historisch gebied. Ook voor de actuele toestand van de Kerk is er ruimschoots aandacht.’ Vanaf afgelopen najaar tot aan halverwege januari staan de maandelijkse lezingen in het teken van ‘De Waarheid over de Werkelijkheid‘. Eind november was de beurt aan Ad Verbrugge.