Gedachtenpolitie op Canadese scholen? Wetsvoorstel doet het ergste vrezen

In de Canadese provincie Ontario ligt een wetsvoorstel klaar dat ontworpen is om een eind te maken aan racisme in het onderwijs. Een aantal mensen die de voorgestelde wijzigingen in het onderwijsbeleid hebben doorgenomen, vrezen een arbitraire gedachtenpolitie: “Wie gaat er bepalen dat iemand onbewust racistisch is en daarvoor gestraft moet worden?”

Dat vraagt de Canadese oud-journalist Rex Murphy zich af. Hij besprak vorige week met psycholoog Jordan Peterson wetsvoorstel C-67 (Bill 67). In het voorstel staan ‘meerdere wijzigingen in  onderwijsbepalingen aangaande raciale gelijkheid.’ Racisme is verwerpelijk. Daar zijn Peterson en Murphy het over eens. Maar hoe ver kun je gaan om racisme in de maatschappij uit te bannen? Is het onderwijs daar de plek bij uitstek voor?

Definities

De twee heren pakken het dossier erbij en beginnen bij het eerste deel van bijna veertig paragrafen waarin de ingrepen uiteen worden gezet.”Lid 1 van de Onderwijswet wordt gewijzigd door toevoeging van de volgende definities: “antiracisme”: het beleid ter bestrijding van racisme, met inbegrip van anti-inheems racisme, anti-zwart racisme, anti-Aziatisch racisme; antisemitisme en islamofobie.” Peterson leest verder: “Racisme betekent het gebruik van sociaal geconstrueerde ideeën over ras om, bewust of onbewust, de idee dat het ene ras superieur is aan het andere te rechtvaardigen of te ondersteunen.”

De bekende auteur en zijn landgenoot Murphy pellen de definitie af en staan stil bij antiracisme, dat volgens hen wezenlijk anders is dan ‘niet-racistisch’, en welke problemen dat met zich meebrengt. Ook vragen ze zich af waarom anti-wit racisme niet is opgenomen in het wetsvoorstel, en of de notie van ‘ras’ inderdaad een volledig sociale constructie is of misschien ook een biologische component kent.

Onbewust

Tot slot hebben ze hun bedenkingen bij wat onbewust racisme inhoudt: “Hoe kun je zo’n ontestbaar en ontastbaar iets vastpinnen en op het spoor komen? En wie bepaalt er eigenlijk dat iemand onbewust racistisch is?” Murphy vindt het onbegrijpelijk dat er zo lichtzinnig gesproken wordt over het opsporen van, en het omgaan met iets dat volgens hem niet eens feitelijk en objectief kan worden vastgesteld. “Dus degene die een ander beschuldigt van onbewust racisme, is in alle gevallen zelf absoluut onbevooroordeeld, en heeft zelfs geen onbewuste bias?”

Vol ongeloof maar met argumenten schieten de twee mannen gaten in het wetsvoorstel voor het onderwijs in Ontario, waarbij de definitiebepalingen het begin zijn van een lijst van negen pagina’s vol aanpassingen in het onderwijsbeleid. Volgens dat beleid moeten leerkrachten en leerlingen gelijkheidstrainingen ondergaan en moet elk opleidingsinstituut over een antiracismeprotocol beschikken. Boetes voor het verstoren van het antiracismebeleid óf een poging daartoe, kunnen oplopen tot 200 Canadese dollars. Onderwijsinstellingen moeten slachtoffers, daders en getuigen van racisme bijstaan en er moeten meldpunten van racisme zijn. Elk educatief centrum moet bovendien iemand met ‘expertise op het gebied van raciale gelijkheid’ in zijn personeelsbestand hebben en medewerkers worden (door het bestuur, collega’s en leerlingen) langs een anti-racistische meetlat gelegd. Het zijn slechts een paar voorbeelden.

Racisme als kern

“Scholen zijn verworden tot plekken waar jonge mensen worden getraind in sociale stellingname,” meent Murphy. “Het doel van onderwijs is het open stellen van de leerling voor de wereld, de geest te bevrijden en een persoon zelf kritisch te leren denken.” Hij ziet daarvoor een centrale rol weggelegd voor taal, rekenen en geschiedenis, iets dat op latere leeftijd kan worden uitgebreid naar literatuur, historische en sociale verhoudingen, en hogere wiskunde. Op school doet iemand de kennis en kunde op om zich te ontwikkelen tot een burger die zijn plek weet te vinden in de maatschappij, meent hij.

Scholen zijn volgens de oud-journalist echter vergeten waarvoor ze zijn opgericht en laten zich gedachteloos meeslepen in de waan van de dag. “Goed onderwijs leidt er vanzelf toe dat mensen inzien dat racisme niet houdbaar is, dat het karakter en niet de huidskleur telt,” aldus Murphy die een beroemde uitspraak van Martin Luther King Jr. parafraseert. Racisme is niet oké, maar in de ijver om een eind aan racisme te maken, wordt het gehele onderwijssysteem nu op zijn kop gezet: ” ‘Wees-niet-racistisch’ wordt nu de kern van het onderwijs,” concludeert Murphy.

In het ideale geval is het onderwijs de plek waar iedereen, ongeacht afkomst, seksuele geaardheid of huidskleur, zich kan ontwikkelen. Door schoolprestaties te meten met gestandaardiseerde testen zonder bias, tellen uiteindelijk alleen intellect en sociale kwaliteiten en kan opwaartse mobiliteit voor iedereen gelden. Racisme dat wel aanwezig is in de maatschappij, speelt dan langzamerhand steeds minder een rol.

Averechts

Samen met Peterson vreest hij nu dat het antiracistische beleid dat de makers van de zogeheten Bill 67 voorstaat, een averechts effect zal hebben. De constante focus op racisme zorgt mogelijk voor een klimaat waarin etnische groepen tegenover elkaar komen te staan en wantrouwen groeit, meent het tweetal. Ressentiment wegens huidskleur groeit en individuele prestaties en eigenschappen verdwijnen naar de achtergrond wanneer het wetsvoorstel wordt goedgekeurd.

Bovendien zijn racistische gedragingen, laat staan racistische gedachten, niet objectief worden vastgesteld en gemeten. Sterker nog, de kans is volgens de twee Canadezen groot dat juist willekeur en een klimaat van verdachtmakingen zich zal nestelen in het onderwijssysteem via Bill 67. Zorgwekkend op zichzelf. Des te meer echter omdat de twee heren vrezen dat, wanneer de wet definitief wordt goedgekeurd, de rest van Canada zal volgen. “Iemand zou zich door onderwijs moeten ontwikkelen tot soeverein individu. In plaats daarvan worden leerlingen nu gereduceerd tot lid van een bepaalde raciale groep,” aldus Peterson.

Tegenstem

Politici in Ontario hebben het wetsontwerp bijna unaniem goedgekeurd en nu gaat het Comité voor Sociaal Beleid van de provincie er nog naar kijken. De onderwijsverandering is dus nog geen bedongen feit. Belinda Karahalios van De Nieuwe Blauwe Partij (New Blue Party) stemde als enige tegen het voorstel. Ze verklaarde het belangrijk te vinden dat racisme aandacht krijgt maar vindt dat ‘de details van dit wetsontwerp hun wortels hebben in een ‘woke’ ideologie doordrenkt van critical race theory (wie een mooie vertaling heeft, stuur maar naar de redactie). Ze vindt dat het niks zal uithalen bij de aanpak van racisme in het onderwijs.’

De kritische beschouwing van Peterson en Murphy, ongeveer een uur lang, is hier terug te zien.