Sander Schimmelpenninck begrijpt het: ‘Filantrokapitalisme is een illusie’

‘Filantropisch kapitalisme is een illusie,’ schrijft Sander Schimmelpenninck in zijn column in De Volkskrant. Hij geeft Winston Gerschtanowitz en Sywert van Lienden als voorbeeld van do-gooders die vooral zelf beter worden van hun handel maar dat vergoelijken door te spreken van een win-win verdienmodel. Niets mis met de observatie, maar mogen de grote filantromiljardairs, de Gatessen en Sorossen van deze wereld de volgende keer aan de beurt komen? Zullen we het erop wagen te kijken naar het Rockefeller-kapitaal en hoe dat de financieel en intellectueel kapitaal vermogen beïnvloed heeft?

Schimmelpennink schreef afgelopen maandag een inhoudelijke column in De Volkskrant met als titel ‘Het win-win van filantrokapitalisme is een illusie; wie goed wil doen moet inleveren.’ Daar is weinig tegenin te brengen: wie iets geeft, houdt zelf minder over (al zullen er altijd mensen zijn die nu zeggen dat ‘liefde zich vermeerdert wanneer je het deelt’). Wanneer iemand er zelf beter van wordt (we hebben het dus over materiële zaken, laat de liefde even voor wat het is), kun je je afvragen of de uitkomst niet al bepaald is door de intentie. Dat wil niet zeggen dat het per se slecht is om geld te verdienen met iets waar de wereld beter van wordt (dat is heel subjectief uiteraard, het kan een mooi schilderij zijn, een lekker ijsje, een slimme app, noem het maar) maar geslaagd kapitalisme is dan eerder een term die de lading dekt dan filantropokapitalisme.

Crisis

De auteur stipt een paar problemen aan: hij ergert zich ten eerste aan ondernemers die praten over ‘crisis als kans.’ Mensen die zeggen een probleem op te willen lossen en daar in een moeite door ook nog eens (goed) geld mee verdienen. Ze presenteren de benarde situatie als een mogelijkheid voor win-win: dít is het probleem, dát is de oplossing, en wíj kunnen daar aan bijdragen. Wil je deel uitmaken van de oplossing? Investeer dan in ons bedrijf, stap aan boord van onze trein en vergroot je rijkdom terwijl je tegelijk een bijdrage levert aan het milieu/onderwijs/gezondheidszorg enz.

Schimmelpenninck licht Winston Gerschtanowitz en Sywert van Lienden eruit als mensen die de onwetende massa zichtbaar een loer hebben gedraaid met respectievelijk ‘verhandelbare certificaten die een stukje aarde vertegenwoordigen’ en de inmiddels beruchte mondkapjes. Ogenschijnlijk prachtige win-win concepten, maar uiteindelijk is er maar een partij die er echt beter van wordt: de aanbieder van de gebakken lucht (of niet-werkende mondkapjes, enfin vul maar in).

Helemaal niets mis met de analyse Sander, maar wil je de volgende keer misschien ook kijken naar de narrow window of opportunity voor de Great Reset? En ga nog een stap verder: is het mogelijk dat de crisis die het WEF schetst (milieuproblemen, werkloosheid door automatisering, een voortdurende focus op economische groei) met name door de eigen entourage ontstaan is?

Inleveren

Van Lienden en Gerschtanowitz deugen niet, is de conclusie van miljoenen Nederlanders. De mediapersoonlijkheid sluit zich daar bij aan en beschrijft wat er mankeert aan de mannen die, al dan niet als kind van hun hyperkapitalistische tijd, werden verblind door hebzucht. Bravo, maar kunnen de volgende keer ook namen als Bill Gates en George Soros onder de loep worden genomen, gewoon als startpunt?

Rustig maar, het is niet om in één keer te verdwalen in het konijnenhol en zeker niet om verslonden te worden door ‘het monster van de complottheorie.’ Het gaat erom de blik te verleggen naar een speelveld waar de bedragen al snel een factor duizend groter zijn. Waar het niet meer gaat om inspringen in de markt van mondkapjes maar om het creëren ervan.

‘Ho, ho, niet te kort door de bocht, Schimmelpenninck had het over filantrokapitalisme en niet over kapitalisten die zich nu geheel op de filantropie hebben gestort…’ Ik hoor het commentaar al. Snap ik. Maar is dat het geval bij Gates, Soros en talloze andere ‘weldoeners’? Of is er sprake van nietsontziende kapitalisten die vooral zelf beter worden van hun goede doelen? ”Gewoon’ geld weggeven vindt een succesvolle ondernemer niet leuk; de filantrokapitalist gelooft uitsluitend in de kracht van ondernemers, een goed verdienmodel en de alsmaar groter wordende taart. Wie goed wil doen, moet inleveren.’ Aldus de oud-Quote hoofdredacteur.

Gebeurt dat ook? Filantropie is in feite vaak vooral het schuiven met geld en niet het weggeven van geld, zoals dit uitgebreide artikel inzichtelijk maakt. Via private stichtingen, ‘donor advised funds’ en een leger aan juristen en notarissen vloeit het geld precies precies de goede kant op voor de kapitalist in hart en nieren.

De uitdaging van Schimmelpenninck

Schimmelpenninck heeft zijn sporen verdiend bij Quote en als columnist bij De Volkskrant. De jurist is thuis in de wereld van het geld en laat in zijn wekelijkse column zien dat hij over een scherpe pen beschikt. Het voormalige corpslid gooit met plezier telkens weer een knuppel in het hoenderhok en is niet bang om als man uit een adellijk geslacht zijn eigen nest te bevuilen: hij is kritisch op het materialisme dat hij aantreft in adellijke en welgestelde families en veroordeelt de scheve verhouding tussen inkomen uit arbeid en vermogen. Werken mag beloond worden meent de oud-pizzaondernemer en podcastentrepeneur. (Grof) Geld verdienen met geld is daarentegen oneerlijk en ontwrichtend voor de samenleving.

Zijn uitgesproken mening en vlotte presentatie heeft hem niet alleen een prominente column in De Volkskrant opgeleverd maar ook een plek als host bij Op1. Nadat hij dat programma verliet maakte hij meer tv-programma’s, onder andere Sander en De Kloof. Schimmelpenninck  staat niet alleen bekend om het succes dat hem aan lijkt komen te waaien, maar ook om het gemak waarmee hij iedereen die het niet met hem eens is, blokkeert op social media. Dus voor de duidelijkheid: ‘Goed bezig hoor Sander, geef ze van katoen die Van Lienden en Gerschtanowitz! Maar verdiep je, met al je kennis van geld, macht en media, alsjeblieft ook eens in de mondiale bovenlaag. Ik hoor graag van je.