Het Oekraïense leger door de ogen van buitenlandse hulptroepen: corruptie, chaos en amateurisme

Oekraïense soldaten die flirten met de dood wanneer ze hun loopgraaf verruilen voor een sigaretje, materieel dat nooit aankomt op de plek van bestemming en soldaten die aan de haal willen gaan met Amerikaanse wapenleveranties. Het beeld van een land dat zich door een goede organisatie en onverzettelijke spirit kan meten met de grootste natie ter wereld, strookt niet met de verhalen van buitenlandse militaire vrijwilligers die er vochten. ‘Je moest iemand kennen die iemand kende, die je vertelde dat je in zo’n oude kapsalon een AK-47 kon krijgen.’

Het is een cliché geworden: de waarheid sneuvelt in een oorlog als eerste. Westerse media schetsen een beeld van een president die als eerste onder gelijken meevecht met zijn landgenoten en die strijd alleen onderbreekt om een buitenlands parlement toe te spreken. Zo’n land is toch wel heel bijzonder… iedereen die kán vechten, verzet zich tegen een brute Russische invasie. Wat een moed: klein maar met een puur hart; Goliath die zich verzet tegen David. Het vrije volk tegen de barbaren. Met dank aan onder andere reclamebureau Banda.

Winnende hand

Over de militaire ontwikkelingen krijgen mensen in het Westen ook grotendeels hetzelfde verhaal voorgeschoteld door vele Rusland/militaire duiders: de Russen hadden niet zoveel tegenstand verwacht. Ze zijn teleurgesteld in de vorderingen, de materiële en menselijke verliezen worden groter en de onrust onder het Russische volk neemt toe. Dat het ook mogelijk is om te kiezen voor een andere aanpak dan die van (het Amerikaanse) ‘shock and awe’, wordt maar zelden overwogen. In plaats van een snelle inval met veel munitie uit de lucht en het platleggen van de communicatie- en elektriciteitsnetwerken, kiezen de Russen mogelijk voor een andere strategie. Zo min mogelijk burgerslachtoffers en controle in de Donbas-regio, als het moet met geduld. Althans, dat is een versie van de waarheid.

In Oekraïne wisten ze in korte tijd en met weinig middelen, tegenstand te bieden aan een grote legermacht. Met nog meer wapens, zouden ze de strijd kunnen winnen, benadrukt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky keer op keer. Buitenlandse ‘helden’ die mee willen vechten, zijn ook meer dan welkom. Die boodschap trekt mensen uit de hele wereld aan. Zo ook de Canadese sluipschutter ‘Wali.’ Hij en andere buitenlandse strijders trokken naar het Oost-Europese land om ‘voor vrijheid en tegen tirannie’ te vechten. Ze kwamen van een koude kermis thuis.

Amateurisme

Wali beschrijft hoe hij tevergeefs probeerde onderdeel te worden van een Oekraïense gevechtseenheid. Op een gegeven moment koos hij daarom voor een ‘Normandische Brigade’, een vreemdelingenlegioen. Het hoofd van de brigade beloofde materieel, maar dat kwam er nooit. Een wapenleverantie ter waarde van ongeveer een half miljoen dollar werd het doelwit van diefstal, en zo’n zestig brigadiers hielden het voor gezien. (In het artikel van La Presse wordt dit bevestigt door andere ex-leden van de brigade, red.) Ten einde raad sloot Wali zich dan toch aan bij een Oekraïens bataljon.

Zijn omschrijving van wat volgde, belooft niet veel goeds voor binnenlandse operaties: ‘Het vinden van een pistool om te vechten was een kafkaëske oefening. Je moest iemand kennen die iemand kende die je vertelde dat je in zo’n oude kapsalon een AK-47 zou krijgen. Je moest zelf een soldatenuitrusting in elkaar knutselen door links en rechts stukken en munitie op te rapen.’

La Presse schetst een beeld van amateurisme door de ogen van een elite-scherpschutter (volgens El Pais zelfs de beste ter wereld). ‘Uiteindelijk zegt hij zelf dat hij slechts twee kogels in ramen heeft afgevuurd ‘om schrik aan te jagen’ en nooit echt binnen het bereik van het vijandelijke vuur was. ‘Extreem dappere’ Oekraïense soldaten lijden zeer zware verliezen met granaten. Tegelijkertijd missen ze ‘veel kansen’ om de vijand te verzwakken omdat ze technische militaire kennis missen. ‘Als de Oekraïners de procedures hadden die wij in Afghanistan hadden, dan hadden we een bloedbad kunnen aanrichten.’

Overspoeld met wapens

Over de intenties van Wali kan in elk geval geen misverstand bestaan. Met meer professionalisme had Wali meer slachtoffers kunnen maken aan Russische kant. Dat is gelukkig niet gebeurd. De ervaren militair vertelt daarentegen hoe, toen hij net positie had ingenomen in de buurt van een loopgraaf, twee dienstplichtigen uit hun deken kwamen om een sigaret te roken. ‘Ik zei dat ze zich niet zo moesten blootgeven, maar ze luisterden niet naar me.’ De Canadees zag vervolgens hoe de twee op slag werden gedood door Russisch granaatvuur. Ook hun moeders zullen huilen.

Meer en meer wapens komen een land binnen dat daar mogelijk niet mee om kan gaan. Verlenging van het conflict zal meer leed en verdriet tot gevolg hebben en alles lijkt erop te duiden dat munitie en ander oorlogstuig een weg vinden op de zwarte markt. Mocht de oorlog tot een einde komen, is het land ermee overspoeld. Wie de wapens heeft, zal ze oppakken. Werkelijke vrede is nog lang niet in zicht.

PS

Het artikel van La Presse is niet het enige dat over ‘Wali’ is geschreven. Ook het al genoemde El Pais en de New York Post berichtten al over hem. Zij deden dat echter tijdens zijn verblijf in Europa. La Presse vertelt over zijn ‘deceptie’ en is door die invalshoek de moeite waard. De moeite van het vertalen, want het is wel in het Frans…