Hoe censuur ontstaat in oorlogstijd: ‘De Grote Schoonmaak kan beginnen!’

De historicus en publicist Coen de Jong constateert na de inval van Rusland in Oekraïne dat media de rijen sluiten. Ze nemen volgens hem al te makkelijk positie in tegen Poetin, en FVD-politicus Thierry Baudet speelt daarbij een opvallende rol. De Jong ziet vreest een agressieve ‘Grote Schoonmaak’ in Nederland en de EU om alle tegenspraak te censureren en hij staat daarin niet alleen.

Intellectuele integriteit

De observatie van De Jong -‘‘Allen tegen Poetin’ verwordt al snel tot ‘allen tegen Baudet’’- resoneert bij Marianne Zwagerman en Wierd Duk, die samen met hem de afgelopen week een Twittertrio vormden. Laatstgenoemde journalist – die het grote publiek altijd al wist te vinden- is de laatste weken elke dag te horen en te zien op radio en t.v. om zijn licht te schijnen over de inval van Rusland in Oekraïne. Hij merkte op dat zijn analyse al snel als verdacht werd gezien ‘omdat die deels overlapt met die van Baudet en co.’ Op Twitter geeft hij aan dat hij desondanks weigert om zijn duiding aan te passen: ‘Intellectuele integriteit is me dierbaar.’

Overigens weiger ik om mijn analyse over de genese van het Oekraïne-conflict aan te passen omdat die deels overlapt met die van Baudet en co. Intellectuele integriteit is mij dierbaar. #Oekraine

— Wierd Duk (@wierdduk) February 28, 2022

Doodeng

Het debat wordt daarmee platgeslagen, ziet mediapersoonlijkheid Zwagerman. In haar column voor BNR gaat ze verder in op de stellingname van Duk. Ze licht het op Twitter verder toe: ‘En ja, ik vind veel dingen die Baudet zegt en doet ook doodeng. Maar dat je die disclaimer* er telkens bij moet zetten is ook weer doodeng,’ merkt Zwagerman op. Ze sluit haar bericht af met #opendebat.

En ja, ik vind veel dingen die Baudet zegt en doet ook doodeng. Maar dat je die disclaimer er telkens bij moet zetten is ook weer doodeng. https://t.co/J9eLMifttm #opendebat pic.twitter.com/leNKSozr2E

— Marianne Zwagerman (@mariannezw) March 3, 2022

Klassieke cultuurreflex

Het is kortom op eieren lopen. In dat klimaat ontstaat een groot gevaar, denkt De Jong. Het begint met verdachtmakingen, het eindigt met censuur: ‘De beslissing van de EU om (RT) Russia Today en Sputnik – zenders die in Nederland vrijwel nul invloed hebben – te verbieden is een klassieke censuurreflex. Oproepen om hetzelfde te doen met de televisie-uitzendingen van de nieuwe omroep Ongehoord Nederland (ON) en de Alex Jones-achtige podcasts van Robert Jensen (recent nog met Thierry Baudet) zijn niet alleen zinloos, maar ook een opmaat naar bredere censuur.’

De Jong maakt ook gebruik van Twitter om zijn bijdrage voor Wynia’s Week meer kracht bij te zetten: ‘We kunnen toch meteen alle tegenspraak censureren? Een voorzetje: Geen Stijl, lastige columnisten&wetenschappers, ‘verkeerde’ politieke partijen.’ Duk steunt hem: Ik ben hier ook heel fel op, de overheid – die altijd een eigen agenda heeft – heeft niets te zoeken in deze sfeer, zolang er niet tot geweld wordt opgeroepen door die media. Von der Leyen (voorzitter van de Europese Commissie, red.) en co. hebben niet te bepalen wat ik wil zien en horen.’

Ik ben hier ook heel fel op, de overheid – die altijd een eigen agenda heeft – heeft niets te zoeken in deze sfeer, zolang er niet tot geweld wordt opgeroepen door die media. Von der Leyen en co. hebben niet te bepalen wat ik wil zien en horen: https://t.co/uGfQphs5E3

— Wierd Duk (@wierdduk) March 3, 2022

Nu RT, straks Fox News en GeenStijl?

Democratie kan alleen functioneren wanneer mensen zich ook goed kunnen informeren. Wie nu wil weten welke informatie Russische burgers tot zich nemen- om tot meer begrip te komen bijvoorbeeld-, heeft die mogelijkheid niet meer wanneer het geen toegang meer heeft tot bepaalde media. Duk noemt Russia Today Russische propaganda. Toch wil hij wel toegang hebben tot het medium.

Thomas Bruning, secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), denkt er ook zo ongeveer over, laat hij De Volkskrant weten: ‘Ik snap heus dat het niet goed voelt om door de staat aangestuurde media uit Rusland vrij baan te geven’, zegt secretaris Thomas Bruning. ‘Maar de staat hoort niet te bepalen wat burgers wel en niet mogen lezen.’ Volgens Bruning dreigt een hellend vlak. ‘Wat is de volgende stap’, vraagt hij zich af, ‘het verbieden van Fox News?’ Mocht het zo ver komen,  heeft eenzelfde lot zich voor Café Weltschmerz waarschijnlijk al lang voltrokken.

*Ook de auteur van dit artikel is niet ontkomen aan een disclaimer, zo laat dit stuk zien.