Hoe media wereldwijd beïnvloed worden door Bill Gates

De ‘Bill and Melinda Gates Foundation’ (BMGF) heeft de laatste jaren meer dan 300 miljoen dollar geschonken aan diverse media(projecten). Het hele journalistieke landschap is doordrenkt van de donaties. Journalist Alan Macleod: ‘Vandaag de dag is het mogelijk om met een beurs van de Gates Foundation journalist te worden, werk te vinden bij een door Gates gefinancierd medium en je aan te sluiten bij een persvereniging die door hem wordt betaald.’

De ontvangers van schenkingen van de BMGF zijn verspreid over de hele wereld. Van groot tot klein en van links tot rechts, van CNN tot Al Jazeera en van Bhekisisa tot Caixin Media. Met het geld van de stichting wordt niet alleen radio, tv en print ondersteund. Ook mediacampagnes, wetenschappelijke vakbladen en journalistenopleidingen ontvangen geld. Alan Macleod van Mint Press heeft de donaties van de laatste jaren op een rijtje gezet.

Teller

Mint Press deelt de donaties in per categorie. Directe ontvangers van schenkingen kregen in totaal meer dan 166 miljoen dollar. Onder hen media zoals NPR (National Public Radio, V.S.) en het Duitse weekblad Der Spiegel, die respectievelijk een kleine 25 en 5 miljoen dollar ontvingen. In de lange lijst van bekende en minder bekende media staat ook een bedrag van 3.5 miljoen dollar aan Populations Communications International. Dat is het bedrijf achter de site www.population.org, waar met een teller de actuele stand van de wereldbevolking wordt bijgehouden. ‘Familieplanning’ en ‘reproductieve gezondheid’ staan er centraal.

Goede doelen en vakverenigingen

Daarnaast meldt Mint Press dat 63 miljoen dollar is uitgegeven aan goede doelen die gelinkt worden aan mediaorganisaties zoals de ‘MTV Staying Alive Foundation.’ Meer dan 38 miljoen gaat naar ‘Netwerken van Onderzoeksjournalistiek.’ Opvallend is dat daarvan meer dan de helft naar het ‘International Center for Journalists’ gaat. Volgens Mint Press ligt de focus van dit netwerk vooral op uitbreiding van activiteiten in Afrika. Op de site van het Center krijgt de ‘verslaglegging van COVID-19’ een prominente plek.

Journalistieke vakverenigingen zoals de ‘Reporters Committee for Freedom of the Press’ worden ook bediend, evenals vele opleidingscentra voor journalisten. Mint Press stelt daarom: ‘Vandaag de dag is het mogelijk om dankzij Gates Foundation-beurs journalist te worden, werk te vinden bij een door Gates gefinancierd medium en lid te worden van een persvereniging die wordt betaald door Gates. Dit geldt in het bijzonder voor journalisten die werkzaam zijn op het gebied van gezondheid, onderwijs en mondiale ontwikkeling.’

Hier blijft het niet bij: Ook mediacampagnes worden gefinancierd met geld van de BMGF. Het gaat om een bedrag van bijna honderd miljoen dollar in totaal. De projecten zijn voornamelijk gericht op het gebied van seksuele voorlichting en ‘familieplanning’. De Population Foundation of India ontving daarvoor sinds 2014 bijna zes miljoen dollar.

Niet compleet

De lijst die Mint Press laat zien is bij lange na niet compleet, geeft het informatieplatform toe: ‘De stichting presenteert zichzelf weliswaar als transparant, maar er is heel weinig informatie over wat er precies gebeurt met elke beurs.’ Bovendien worden bestaande allianties zoals die met andere mediapartijen, zoals de mediagigant Viacom (van onder andere CBS en Nickelodeon), nergens benoemd in de documentatie van de BMGF, geeft Macleod aan.

Hetzelfde geldt volgens het artikel voor donaties aan wetenschappelijke vakbladen, zoals die van meer dan dertien miljoen dollars aan het gerenommeerde blad The Lancet. Hoewel ze niet direct een groot bereik hebben, vinden publicaties in de journals hun weg naar de media en beïnvloeden zo de publieke opinie en beleid.

Steun voor factcheckers

Een relatief nieuwe vorm van media zijn de factcheckerbureau’s. Ze zijn door Mint Press niet opgenomen in het artikel, maar ze spelen wel een rol. Ook in deze vorm van journalistiek heeft de BMGF namelijk een vinger in de pap. Een voorbeeld daarvan is Africacheck.org. De BMGF is partner. Op de site staat: ‘We onderzoeken belangrijke statements, spitten het beste bewijsmateriaal door en publiceren factcheck-rapporten om zo het publieke debat te sturen.’ De invloed op dat debat reikt ver, van corona tot abortus en van landbouw tot verkiezingen. Jaarlijks reikt de organisatie factcheck-awards uit ‘om de factcheckers te eren’ die ‘misinformatie een halt toe roepen.’

Objectief

In een ideale situatie brengt een mediaplatform onafhankelijk informatie. Het medium legt alleen  verantwoording af aan de lezers, kijkers of luisteraars. Die wil accuraat geïnformeerd worden: hoeveel doden zijn er gevallen, waar is het ongeluk gebeurd, wanneer zijn de verkiezingen of hoeveel zetels heeft die en die politieke partij gewonnen en zo verder.

Dat wil niet zeggen dat elke mediaconsument volledig objectief nieuws verwacht: zoals geen persoon geheel neutraal is, geldt dat ook voor media. Elk medium heeft zijn eigen signatuur, kiest zijn eigen toon en onderwerpen en vult de feiten aan met columns en opiniestukken. Zo ontstaat er een divers medialandschap waarin ruimte is voor zowel conservatieve als progressieve geluiden en het geluid van de massa en de underdog.

Verdienmodel

Om journalisten te betalen zodat ze hun werk kunnen doen, zoeken media naar een verdienmodel. Velen gaan op zoek naar adverteerders en ‘mediapartners’, zeker nu steeds meer mensen het nieuws gratis tot zich nemen via internet. Het gevaar bestaat dan dat bepaalde onderwerpen niet meer aan bod komen of alleen in een aangepaste versie wanneer het botst met de belangen van geldschieters. Zal Bayer nog adverteren wanneer het medium kritisch is over diens producten? Zal The Washington Post compromitterende informatie over Jeff Bezos, de eigenaar van de krant, naar buiten brengen? Hoeveel economische slagkracht heeft een medium überhaupt als het geen multinationale sponsors aan zich kan binden?

Al is de onafhankelijke positie van de journalistiek vaak in statuten vastgelegd, is de praktijk weerbarstig. Het gevaar van belangenverstrengeling is er altijd. Om dergelijke verwevenheid tegen te gaan leeft De Correspondent van betalende leden en draait de motor van Café Weltschmerz en vele andere alternatieve mediakanalen op vrijwillige bijdragen van mensen die geen druk kunnen uitoefenen op de inhoud van het medium.

Bepaald door een man

Gates’ donaties (de invloed van zijn ex-vrouw en andere betrokkenen van de stichting wordt hier even buiten beschouwing gelaten, red.) aan diverse media en journalistieke initiatieven worden niet terugbetaald met advertenties. Zijn financiële bijdragen hebben daarom nog meer invloed op de inhoud. Bekijk bijvoorbeeld de gift van de MBGF aan de Ahmadu Bello University in Zaria, Nigeria. Het doel van de bijdrage is: ‘Het helpen van vrouwelijke boeren door het produceren van een reality-tv show. De show moet vrouwen informeren over het gebruik van trekdieren voor landbouwpraktijken en de culturele acceptatie ervan vergroten.’ Het is vooraf duidelijk wat het doel van de show is.

Het kan gaan om vrouwelijke boeren in Afrika, de aanmoediging van het gebruik van genetisch gemodificeerde zaden of de berichtgeving over de veiligheid van coronavaccins. Wat het onderwerp ook is, de thema’s die bij het grote publiek onder de aandacht komen en de verslaggeving ervan worden (indirect) goedgekeurd door een en dezelfde man. Een op het oog pluriforme sector eet gedeeltelijk uit dezelfde ruif. Door de schaal van beurzen en donaties wordt het wereldbeeld van miljoenen mensen voor een deel bepaald door de specifieke ideeën en opvattingen van slechts een man. Het is de vraag of dat wenselijk is.