Just do it- Slavernij, dehumanisering en uitbuiting van Oeigoeren in kledingindustrie

De Oeigoerse bevolking in China werkt gedwongen vanuit ‘heropvoedingskampen’ in kledingfabrieken voor onder meer Nike, C&A, Tommy Hilfiger en Calvin Klein. Dat blijkt uit onderzoek van het Nederlands Dagblad. De productie voor de Amerikaanse sportkledinggigant met haar Europese hoofdkantoor in Hilversum komt bijna uitsluitend van Oeigoeren uit de regio Xinjiang in een klimaat van ‘slavernij, dehumanisering en uitbuiting.’

Het hierop volgende artikel vat samen wat het Nederlands Dagblad vrijdag j.l. publiceerde. Het haalt in haar artikel meerdere onderzoeken aan van kleding- en mensenrechtenorganisaties. Daaronder de Xinjiang Vicitim Database, dat een beeld laat zien van ‘structurele slavernij, dehumanisering en uitbuiting.’

Tussenhandel

De misstanden in de Chinese noordwestelijke provincie zijn vaker aan de kaak gesteld. Bedrijven verwijzen in de regel naar contracten met tussenleveranciers die een precies overzicht van de herkomst van de kleding bemoeilijkt. Zo’n leverancier werkt bijvoorbeeld met Lianfa, dat ‘plattelandsarbeiders met behulp van mobilisatie en organisatie door de lokale overheid’ aan het werk heeft.

Versluierend woordgebruik. De mobilisatie waarover gesproken wordt is immers een andere manier van spreken over heropvoedingskampen. De titel van het artikel van de christelijke krant spreekt van concentratiekampen. Het gaat dus niet over een  dertiende maand die is beloofd, maar niet is uitgekeerd. Het lijkt de moeite waard om de totstandkoming van broek of trui in dat geval nader te onderzoeken.

Het kost wat moeite, maar: ‘Het is mogelijk om te achterhalen waar de kleding vandaan komt. Daar moet je als bedrijf wat energie in steken, maar de informatie is beschikbaar.’ Aldus Miriam Saage van het European Center for Constitutional and Human Rights in het dagblad. De organisatie maakte via het import- en export systeem Panjiva inzichtelijk waar leveringen precies vandaan komen.

Terugsturen

Amerika werkt nu met een wet die het afschuiven van verantwoordelijkheid onmogelijk maakt. De wet gaat ervan van uit dat alle producten uit Xinjiang gemaakt zijn met dwangarbeid. Bedrijven moeten kunnen aantonen wanneer dit niet het geval is. Het Europees Parlement werkt aan een soortgelijke wet waarmee containers uit Xinjiang teruggestuurd kunnen worden.

Consument

Zolang de kledingconsument zich niet actiever opstelt om uitbuiting tegen te gaan, zal het een kat-en-muis spel kunnen worden tussen exporteur en importeur. Kleding uit China simpelweg weigeren zal niet veel opleveren. China betrekt in veel gevallen namelijk de grondstoffen van de kleding uit een ander (omringend) land. Hoewel bewerkt of geplukt door Oeigoeren, kan er op het kledinglabel dan toch bijvoorbeeld ‘Made in Vietnam’ staan.

Kleding: iedereen draagt het. Mensen willen er goed uitzien, gebruiken het om hun status en imago te ondersteunen of om hun kinderen warm te houden. De misstanden die aan het grootste deel van de kledingindustrie kleven, zijn niet iedereen bekend. De productie van kleding is niet alleen extreem vervuilend (pesticiden en hoog waterverbruik in de katoenteelt, chemische kleurstoffen voor katoenbewerking) maar er schuilt ook veel persoonlijk leed achter. Werkomstandigheden zijn erbarmelijk, lonen laag, overuren worden niet betaald, arbeidscontracten niet nageleefd, etc.

Dwang en detentie

De economische realiteit laat veel mannen (en vooral) vrouwen wereldwijd weinig keus. Ze zullen toch in de sector gaan werken vanwege een gebrek aan betere alternatieven. In de Chinese provincie Xinjiang speelt er echter iets anders: de Oeigoerse etnische (moslim)minderheid in China wordt door de overheid massaal tewerkgesteld in zogeheten heropvoedingskampen. Rapporten spreken van dramatische leefomstandigheden, mentale terreur om de bevolkingsgroep cultuur en identiteit te ontnemen, en fysieke dwang bij het fabriceren van kleding en andere producten voor de mondiale markt.

De schattingen van het aantal Oeigoeren dat onder dwang de Chinese productiekosten laag houdt, lopen uiteen. Waarnemers van de Verenigde Naties schatten dat het om 1 tot 2 miljoen mensen in China gaat die dwangarbeid verrichten of in detentiekampen leven.