Klaus Schwab: lieve weldoener met grappig accent of gevaarlijke man met grootheidswaan?

Klaus Schwab: weldoener met de uitstraling van goeiige oom, of een man met grootheidswaan en kwade bedoelingen? De meningen zijn verdeeld. Goed om eens wat verder in te gaan op het werk en de achtergrond van de oprichter van het Wereld Economisch Forum (WEF).

Wie de Great Reset zegt, denkt aan Schwab. Idem voor de slogan “You’ll own nothing and be happy.” En wie in de wereld ook maar iets voorstelt op financieel of politiek niveau, gaat bij de man persoonlijk op bezoek (een foto van Sigrid Kaag, Mark Rutte, Koningin Maxima samen bij Schwab is overal te vinden op het web, maar wegens rechten hier niet plaatsen, red.). Wie is deze Duitser en waarom willen zoveel mensen met macht zijn hand schudden? Johnny Vedmore schreef er vorig jaar een artikel over, hieronder de samenvatting.

Eugen Schwab

Iedereen moet op zijn eigen merites beoordeeld worden en de daden van een vader kunnen de zoon niet worden aangerekend. Aan de andere kant: wie meer wil weten over iemands karakter kan niet om zijn levensloop en familie heen. Daarom begint dit stuk net als het artikel van Vedmore met Eugen Schwab, de vader van Klaus.

De vader van de oprichter van het WEF werkte het grootste gedeelte van zijn carrière voor de Duitse tak van het Zwitserse bedrijf Escher Wyss, waar hij opklom tot algemeen directeur. In de jaren ’30 werd het industriële bedrijf (voornamelijk actief op het gebied van water-en stoomkracht) door de nazi’s geprezen met de titel ‘National-Socialistisch (naar de NSDAP, red.) Modelbedrijf,’ beschrijft Vedmore.

De associatie met het nazistische gedachtegoed dan wel het fascistische regime van Aldolf Hitler wordt versterkt door de uitspraak van president-directeur Jacob Schmidheiny bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939: ‘Het uitbreken van de oorlog betekent niet per sé werkeloosheid voor de machinebouw van een neutraal land, integendeel.’

Dat het bedrijf, waar vader Schwab ook tijdens de oorlogsjaren werkzaam bleef, geprofiteerd heeft van de Duitse oorlogsactiviteiten, kan eenvoudig worden aangetoond. Het bedrijf hielp het Duitse leger met de productie van oorlogsmaterieel, denk aan onderdelen voor gevechtsvliegtuigen. Het had bovendien niet veel gescheeld of het had bijgedragen aan de ontwikkeling van een Duitse atoombom. In Noorwegen had Escher Wyss namelijk een grote rol bij de productie van een waterkrachtcentrale. Elementen die essentieel zijn voor het verrijken van plutonium werden in 1944 vanuit die centrale naar Duitsland verscheept. De schepen werden echter door Noorse verzetstroepen tot zinken gebracht. Dat Escher Wyss tijdens de oorlogsjaren krijgsgevangen inzette en zo’n 3600 dwangarbeiders gebruikte, doet de reputatie van het bedrijf en diens staf verder ook geen goed.

Klaus Schwab

Zoon Klaus Schwab dan. Na een aantal technische studies ontvangt de in 1938 geboren zoon van Eugen in 1967 in Freiburg een doctoraatstitel in economie en een master ‘Public Administration’ aan de John F. Kennedy School of Government van de prestigieuze Harvard University. Hij krijgt daar onder meer les van Henry Kissinger, die in hetzelfde jaar dat Schwab werd geboren Duitsland met zijn familie ontvluchtte. Hij was toen een tiener. Later werd hij prominent lid van de Council on Foreign Relations, nationaal veiligheidsadviseur en minister van Buitenlandse Zaken. De huidige voorzitter van het WEF noemt Kissinger een van de meest invloedrijke mensen in zijn leven. Het is een sleuteljaar, 1967. Terwijl het wereldwijd broeit onder studenten die het naoorlogse establishment van hun ouders omver willen werpen, en de revolutionaire flower power beweging in opkomst is, treedt Schwab in de voetsporen van zijn vader.

Hij gaat werken voor Escher–Wyss, op het moment dat de fusie met het Zwitserse Sulzer (koelingsindustrie, stoom- en gasturbines) vorm krijgt. De focus komt na het aantreden van Schwab steeds meer te liggen op kernenergie en kernwapens. Al snel werkt het bedrijf samen met Zuid-Afrika aan een illegaal kernwapenprogramma, het land dat zich in de woorden van Vedmore op dat moment in ‘de donkerste dagen van het apartheidsregime’ bevindt. In 1970 neemt Schwab een beslissing die zijn leven en dat van vele anderen zal veranderen: hij start het Wereld Economisch Forum. Hij vraagt en krijgt hulp van de Europese Commissie voor het opstarten van ‘een niet-commerciële denktank voor Europese CEO’s’ en al snel vindt het eerste forum (toen nog het Europese Management Symposium genaamd) plaats in Davos, Zwitserland. Meer dan 400 deelnemers uit 31 landen nemen deel aan de ontmoeting. Onder hen managers van Europese bedrijven, politici en academici uit de Europa en de Verenigde Staten.

Vijand

Tot zover is het verhaal van Vedmore voor de meesten nog te volgen: vader Schwab heeft een flinke functie bekleedt in een bedrijf dat in en voor de Tweede Wereldoorlog actief meewerkte met de nazi’s en zoon Klaus hielp het apartheidsregime in Zuid-Afrika een handje bij de ontwikkeling van hun kernwapenarsenaal. Hoe past het WEF in dat rijtje? Wordt het forum soms bevolkt door nazi’s of extreemrechtse mensen? Dat is een claim die moeilijk is hard te maken. De auteur ziet echter een andere gelijkenis: net als in de Tweede Wereldoorlog en in de tijd van apartheid heeft bij het WEF een kleine groep de touwtjes in handen. Deze groep is niet bang om drastische besluiten te nemen om de wereld naar hun hand te zetten. Managers van investeringsfondsen en bedrijven bepalen samen met politici en andere invloedrijke mensen de agenda bij het forum. Met alle ogen op het doel gericht, worden drastische middelen gerechtvaardigd en gaat men over lijken.

Om dat punt kracht bij te zetten wijst Vedmore op de aandacht van Schwab voor het rapport “Grenzen aan de Groei” van de Club van Rome, een groep van wetenschappers die begin jaren ’70 zijn zorgen uitte over de toekomst van de planeet. Ze vreesden tekorten van grondstoffen en voedsel voor een almaar toenemende wereldbevolking. De auteur wijst erop dat de ondergang van de planeet en overbevolking nog steeds centraal staan op de agenda van het WEF. De auteur sluit af met een citaat van The First Global Solution, een boek van de Club van Rome:

Schwab Family Values