Miljoenenboetes voor miljardenfraude Spaans bouwkartel

Zes grote bouwbedrijven hebben een boete van in totaal 204 miljoen euro gekregen. Gedurende een kwart eeuw kwamen de bedrijven wekelijks bij elkaar om hun offertes voor openbare bouwprojecten zoals wegen en vliegvelden te overleggen.

Onroerend goed is jarenlang een van de pijlers geweest van de Spaanse economie. Bouwbedrijven stampten complete badplaatsen uit de grond, renoveerden historische gebouwen in Bilbao en bouwden luxe appartementen in Madrid en Valencia. Het is geen solide basis gebleken: de gevallen van boekhoudkundige goocheltrucs en witwasconstructies zijn al tijden aan de orde van de dag. Daar komt nog bovenop dat de markt in veel gevallen vooral drijft op speculatie, waardoor Spanje in de financiële crisis van 2008 flink geraakt werd.

De buit

Ook het publieke domein ontkomt niet aan schandalen. De overheid is een grote opdrachtgever, het vergeeft onder meer de bouw van wegen en vliegvelden via publieke aanbesteding. Tussen 1992-2017 werd voor meer dan 40 miljard euro gebouwd. De Spaanse mededingingsautoriteit onderzocht die periode en haalde een grootschalige fraude boven water: vele grote bouwbedrijven ‘verdeelden de buit’ aan opdrachten onderling.

Wekelijks overlegden ze strategie, presentatie en prijs per bouwproject met elkaar. Ze maakten de tenders samen, maar presenteerden het alsof er sprake was van meerdere partijen die elkaar beconcurreerden. Elk bedrijf bracht een eigen offerte uit, met een uniek lettertype en eigen vormgeving.

Boetes

Nu de fraude van de ‘Spaanse bouwmaffia‘ tot in detail is onderzocht, hebben de zes grote bouwbedrijven een boete gekregen. De grootste is voor Dragados, dat 57 miljoen moet betalen. Sacyr komt er beter vanaf met een boete van 16 miljoen euro. Flinke bedragen. Maar staan de financiële straffen in verhouding met de tientallen miljarden die jarenlang illegaal verdeeld zijn? En worden de verantwoordelijken zelf aansprakelijk gesteld?

Netwerken

Een van de kopstukken is Florentino Perez, president van voetbalclub Real Madrid en sinds halverwege jaren ’90 directeur van  bouwbedrijf ACS, dat weer het moederbedrijf van Dragados is. De skyboxes van het voetbalstadion Santiago Bernabéu, de thuisbasis van Real Madrid, vervullen volgens insiders “dezelfde rol in de democratie als de jachtpartijen van Franco.” Politici, de rechterlijke macht, zakenlui en vakbondsleiders ontmoeten elkaar daar, verstevigen er hun netwerk en sluiten (heren)akkoorden.