Zo wordt Moederliefde gevat in protocollen

Onderzoek toont het gunstige effect aan van verschillende vormen van contact tussen ouders en te vroeg geboren kinderen op de ontwikkeling van de baby. Dat kan mensen aansporen ‘om na te denken over het psychologische effect van aanraking en andere zintuiglijke waarnemingen bij te vroeg geboren baby’s.’ Aldus Nikk Conneman, kinderarts-neonatoloog in het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam. Hebben we in deze tijd de wetenschap nodig om ons te overtuigen van dat wat ons oerinstinct uitschreeuwt?  

Het NRC besteedt een hele pagina aan Fins-Amerikaans onderzoek naar ouderlijk contact met hun vroeggeboren baby’s. Wat blijkt: wanneer het het kind bloot onder een deken op de blote borst van de moeder of vader ligt, heeft dat een positief effect op de ontwikkeling van het kind. Het is niet de enige ‘interventie’ die goed uitpakt. Ook (langdurige) aanraking, praten en oogcontact geven de ontwikkeling van taal en cognitie een boost.

Klinkt allemaal niet verrassend? Dan hoor jij bij de mensen die hun intuïtie alle ruimte geven. De ouders en andere familieleden echter die aan het onderzoek meededen werden door de onderzoekers aangemoedigd om hun ‘gevoelens en emoties te uiten’ richting de pasgeborene.

Protocol

De studie die in Science Translational Medicine verscheen is niet de eerste in zijn soort. Het heeft daarentegen wel een uniek protocol ontwikkeld waarbij vier handelingen ten aanzien van de baby zijn gecombineerd en gestandaardiseerd. Klinkt kil? Het is voor menig ziekenhuis de enige legitimatie voor een beleid dat het natuurlijke oerinstinct van de vader en moeder (woke-alarm! verzorgers, papa’s/mama’s… het wordt in dit artikel door elkaar gebruikt) respecteert.

Nee, natuurlijk moeten protocollen niet allemaal gebannen worden uit ziekenhuizen. Vastgestelde procedures voor de chirurg; een plan b, c en d in geval van nood; overeenstemming over hygiënische omstandigheden… Het kan tragedies voorkomen.

Hart

Maar waar ligt de grens? Kan een ziekenhuis alleen tegemoet komen aan de diepgevoelde wensen van de ouder als ze ‘bewezen effectief’ zijn of ‘ondersteund worden door wetenschappelijke onderzoeksresultaten’? Hoeveel leed is er al niet aangericht door ziekenhuizen, verloskundigen, verplegers en neonatologen die geen oog hadden voor wat het moederhart ingeeft?

Hoeveel essentiële contacten hebben vroeggeboren baby’s (en ouderen, en volwassen uiteraard, maar dat terzijde) gemist omdat ze werden onderworpen aan een corona-regime met beperkte ‘contactmomenten’? ‘Alleen samen’ kregen we corona onder controle… Hoeveel hebben gezinnen daarvoor op moeten offeren?

Mijlpaal

Ik kan de bron van de volgende anekdote helaas niet terugvinden, maar ik heb het meerdere malen op verschillende plekken gelezen: …er was eens een verpleegster die het tijdens haar nachtdiensten niet kon verdragen dat de couveuse-baby’s op haar afdeling zonder hun vaders en moeders, überhaupt zonder menselijk contact moesten doorbrengen. Het gehuil en gejammer ging haar door merg en been. Dus tilde ze de baby’s op, troostte ze, wiegde ze, zong voor ze.

En wat bleek: de baby’s voeren er wel bij. Ze sterkten sneller aan, ze groeiden rap en konden in significant kortere tijd weer naar huis.

Het is een mijlpaal geweest voor de praktijk en theorie van babyverzorging maar betekende bij lange na niet het einde van een letterlijk en figuurlijk klinische benadering. Denk aan de slaaptraining die nog altijd in zwang is. Ooit een baby of peuter twee uur lang horen schreeuwen, huilen, jammeren omdat er niemand bij hem of haar was om in slaap te lezen, sussen of zingen?

Trauma

De een denkt wellicht: ‘Zo hoort het. Maak van je kind geen tiran die je leven beheerst.’ Een ander hoort en voelt een totale wanhoop. Een trauma-in-de-maak. Zoals de Canadese (kinder)arts en (bestseller)auteur Gabor Maté keer op keer benadrukt: je prent het kind in dat het niet op jou kan rekenen. Dat het op zichzelf is aangewezen. Dat zijn emoties en behoeften er niet toe doen en niet serieus worden genomen. Dat heeft niet alleen emotionele maar ook fysieke gevolgen. Voor zover die uit elkaar zijn te trekken tenminste, reden dat Maté altijd spreekt en schrijft over de belichaming van trauma’s.

De eerste jaren zijn cruciaal voor de ontwikkeling van het kind. Daar legt de jonge mens de (neuropsychologische) basis voor de rest van zijn leven. Het vertrouwen in niet alleen de naasten, maar de wereld in het algemeen. Ben ik veilig, wordt ik gedragen, opgevangen? Die vragen worden in de eerste jaren van het leven beantwoord.

Tijdsgeest

In onze moderne samenleving vielen de pedagogische adviezen van de Dr. Spocks en Dr. Ferbers in vruchtbare aarde. Ze pasten naadloos in een tijdsgeest van efficiëntie, aanpassing, orde en time management: mannelijke/’yang’ waarden. Het verzorgende instinct werd aan de kant gezet. Net als studies die het belang van aanraking, van menselijke warmte en, om het maar gewoon zweverig te zeggen, liefde negeerden of marginaliseerden.

Laten we een tijd tegemoet gaan waarin het verstand en het gevoel elkaar weer weten te vinden. Zodat we in het vliegtuig toch eerst ons eigen zuurstofmasker opdoen om daarna onze kinderen te helpen maar voor het overige, in Gods naam, ook onze intuïtie ruim baan geven, die onbedwingbare drang om ons kroost op te pakken en onze band met hen te voeden, voorbij de eenzijdige disciplinering en individualisering die onze samenleving parten speelt.