Omroep Zwart en ON! mogen uitzenden dankzij ‘idiote toets’

Ongehoord Nederland (ON!) en Zwart mogen hun programma’s via radio en televisie vanaf januari 2022 met heel Nederland delen. Dat hebben ze te danken aan een ‘idiote toets’ die gehanteerd wordt door diverse adviescommissies.

Elke vereniging, (creatieve) organisatie of groep van gelijkgestemden mag programma’s maken die hun doelgroep bedienen. Mits ze een achterban hebben van minstens 50.000 betalende leden, onderscheidende programma’s maken, hun financiën op orde hebben etc. Dat valt in de praktijk niet makkelijk te achterhalen. Aspirant-omroepen hebben namelijk nog geen of nauwelijks programma’s kunnen maken, een identiteit is moeilijk objectief te meten en originaliteit wordt door iedereen anders opgevat.

Het NRC vroeg interne correspondentie op bij de adviesorganen. Die geven om de vijf jaar advies aan de minister van Cultuur over welke nieuwe omroepen een kans maken op zendtijd. De adviseurs zijn de NPO, de Raad voor Cultuur en het Commissariaat voor de Media.

De stukken die de ochtendkrant inzag geven een warrig beeld bij de adviseurs. Ze zien in ON! een omroep die structureel kritiek heeft op de NOS. Bovendien menen ze desinformatie te ontwaren en is hun opstelling in het Zwarte Piet vraagstuk en de beweging van Black Lives Matter niet zo wenselijk voor de sociale samenhang. Akwasi Ansah, muzikant en oprichter van Zwart, kreeg ruzie met een EO-journalist.

Akwasi beloofde beterschap en Arnold Karskens van ON hield voet bij stuk, maar onder aan de streep maakte dat weinig uit. Het is namelijk heel moeilijk een goede optelsom te maken als de criteria vaag blijven. Of zijn zoekgeraakt, zoals het rapport ook meldt.

Zo willen de werknemers van de de Raad voor Cultuur, de NPO en het Commissariaat voor de Media wel kritisch zijn, maar hebben ze geen enkel houvast. Ze kunnen uiteindelijk alleen maar sturen op een objectief vast te stellen ledenaantal en speculeren op de invulling van plannen voor een vaak breed omschreven publiek. Wat overblijft is een beeld van drie afzonderlijke bureaus die allen zoeken naar kaders maar die niet vinden. En als er kritiek is dan worden de kritische noten stuk voor stuk geschrapt tot er een positief advies overblijft. Zo spreken de adviseurs achter de schermen van een ‘idiote toets’. De minister ziet de omroepen die die toets hebben doorstaan en keurt de aanvraag goed.