Polen zet de verhoudingen in Europa op scherp

De Poolse premier Mateusz Morawiecki verhoogt de spanning tussen Polen en andere EU-lidstaten met een brief die hij maandag aan de vooravond van Europees overleg verstuurde. De boodschap is gericht aan  regeringsleiders en voorzitters van de Europese Raad, de Europese Commissie en het Europees Parlement: ‘We moeten waken voor een Unie die wordt geregeerd door instituten die zijn verstoken van democratische controle door haar burgers.’

In zijn brief (die hier is te lezen) verklaart Morawiecki dat Europees recht en nationaal recht soms schuurt. Hij schrijft dat Polen Europese wetgeving en verdragen respecteert: ‘Nationale gerechtshoven kunnen Europese wetgeving toetsen aan hun eigen wetgeving, en dit hebben ze de afgelopen jaren, zelfs decennia op consistente wijze gedaan,’ geeft de premier aan.

Pools recht

Het Poolse constitutionele hof gaf begin oktober aan dat Pools recht soms boven Europees recht gaat. Daar werd het land voor op zijn vingers getikt. De meeste parlementariërs willen dat de Europese Commissie de EU-subsidies (komende jaren ruim 125 miljard euro) voor Polen afknijpt of stopzet vanwege deze en andere ontwikkelingen in de Poolse rechtsstaat. Zij menen dat die ingaan tegen het Europees recht.

In zijn brief spreekt hij van een discriminerende behandeling van Polen ten aanzien van andere lidstaten: ‘Het Poolse gerechtshof doet vandaag de dag niets anders dan andere hoven en rechtbanken in de EU niet eerder hebben gedaan.’

Dialoog

Hoewel Polen wil meegaan in Europese verdragen, benadrukt Morawicki, wil het land niet haar eigen grondwet geweld aandoen. De premier wil een dialoog en geen politieke druk zoals hij het nu voelt: ‘We moeten wederom in vertrouwen met elkaar samenwerken. De taal van financiële chantage, het straffen van onaangepaste landen, ondemocratische en gecentraliseerde druk, heeft geen plek in de Europese politiek. Dergelijke taal is niet alleen schadelijk voor individuele lidstaten maar voor de gehele gemeenschap.’

Onbuigzaam

In zaken zoals het homohuwelijk staan Europese politici recht tegenover Polen. Ook qua standpunt ten opzichte van o.a. migratie en vluchtelingenopvang strookt de houding van het land niet met die van Europa. De onbuigzame houding wordt op veel thema’s ondersteund door het Poolse gerechtshof. Europa vindt dat het land teveel zijn eigen gang gaat maar tegelijkertijd wel wil profiteren van financiële steun vanuit Brussel. De recente brief heeft de verhoudingen alleen maar meer op scherp gezet menen politiek commentatoren. De verwachting is dan ook dat Morawiecki vandaag in het Europees parlement felle kritiek zal krijgen.