Publieke zaak? Commercie en mediamultinationals regeren NPO

Er zit iets bedrieglijks aan de naam (Stichting) Nederlandse Publieke Omroep. Het aanbod ervan wordt namelijk voor een groot deel ingegeven door commerciële motieven en producenten zijn voornamelijk in handen van internationale mediamultinationals.

Als het ‘bedrijfseconomisch lukt om mensen een contract met onbepaalde tijd aan te bieden doen we dat graag’. Aldus Jeroen Pauw tegenover Vrij Nederland. Het opinieblad publiceerde een uitgebreid stuk over de structuur van het Nederlandse publieke omroepbestel. Geboren vanuit een ideaal van pluriformiteit dat alle maatschappelijke zuilen een stem gaf, is de NPO steeds meer in handen gekomen van ‘handige’ productiemaatschappijen die geld verdienen in een internationaal competitieve mediawereld.

Warner Bros, Banijay en Bertelsmann

En zo kan het zijn dat Jeroen Pauw en Peter Adrichem hun laatste aandelen van het tv productiebedrijf TVBV in 2018 verkochten aan EndemolShine. ‘Met de naamgevers John de Mol en Joop van den Ende had dit bedrijf toen allang niets meer te maken. Het was nog wel in Nederland gevestigd, maar eigendom van Disney en Apollo Global Management, een van de grootste en meest rücksichtslose ‘sprinkhaan’-investeerders. In hun permanente pokeren met miljarden verkochten deze twee Endemol Shine in 2019 aan het Franse Banijay. De Fransen claimen nu het grootste productiehuis van de wereld te zijn.’

Jeroen Pauw, gezicht van de publieke omroep, presenteerde niet alleen jarenlang programma’s, maar verdiende er via zijn productiehuis TVBV ook aan. Frans Klein, tot aan de recente schandalen rond Matthijs van Nieuwkerk directeur Video van de NPO, had dit alles in goede banen moeten leiden. Hij deed dat niet. Sterker nog, uit het artikel van Vrij Nederland komt naar voren dat hij er alles aan deed om Pauw tegemoet te komen.

Hij zette ook de deur open voor Warner Bros: ‘Deze Amerikaanse gigant verwierf een belangrijke positie op de Nederlandse mediamarkt door de overname van Eyeworks, het productiebedrijf dat mede was opgericht door de voormalige GTST-ster Reinout Oerlemans. Inmiddels is Warner Bros ook nog (mede-)eigenaar van IDTV (maker van onder meer Wie is de mol voor AVROTROS), BlazHoffski (Het geheime dagboek van Hendrik Groen voor MAX), Dahl TV (Keuringsdienst van waarde voor KRO-NCRV) en Hollands Licht (Flikken Maastricht voor AVROTROS).’

Kijkcijferkannonnen zoals ‘Boer zoekt Vrouw’ en ‘Heel Holland Bakt’ werden ondertussen aangekocht van RTL. Het komt er dus op neer dat het belastinggeld ‘uiteindelijk terechtkomt in de portemonnee van de aandeelhouders in Bertelsmann (de Duitse mediamultional die eigenaar is van RTL).’

Kloof

De term ‘bedrijfseconomisch’ van Jeroen Pauw blijft hangen in het uitgebreide artikel (leestijd 20-24 minuten) van Joost Ramaer en Kim van Keken. Voor een Stichting die pretendeert met belastinggeld verantwoorde journalistiek aan te bieden vanuit een pluriforme achtergrond, lijken ‘de wetten van de markt’ gemakkelijk te zijn ingetreden.

Dat levert pikante situaties op. Om bij Jeroen Pauw als personificatie van de commercialisering en internationalisering te blijven het voorbeeld van het programma Scheefgroei in de Polder. Dat werd geproduceerd door TVBV en gepresenteerd door Pauw zelf en ging onder meer over de kloof tussen vaste werknemers en de ‘flexibele schil’. Saillant detail: het werd voor een flink deel door goedkope flexibele arbeidskrachten gemaakt. Er gaapt niet alleen bij Matthijs van Nieuwkerk een kloof ’tussen preek en praktijk’.

Jeroen Pauw heeft overigens de kans gekregen te reageren op de publicatie, wat hij ook uitgebreid doet. Daaruit: ‘Het is bedrijfseconomisch niet verantwoord om mensen vaste contracten aan te bieden bij kortlopende projecten. Als het ‘bedrijfseconomisch lukt om mensen een contract met onbepaalde tijd aan te bieden doen we dat graag.’

Met dank aan

Dit artikel bevat vele citaten van ‘De commercialisering van de NPO: Jeroen Pauw, Frans Klein en de uitknijpcultuur bij de publieke omroep.‘ Meer dan te doen gebruikelijk. Dat is niet alleen gedaan om de lezer goed te kunnen informeren (het gaat per slot van rekening ook om een lang achtergrondverhaal) maar ook omdat het oorspronkelijke stuk achter een betaalmuur zit. Het staat iedereen uiteraard vrij om een printabonnement of online abonnement te nemen op het magazine om het alsnog in zijn geheel te lezen.