‘Stop Woke’ wetgeving in Florida: ‘We laten niet toe dat kinderen ons land en elkaar leren haten’

‘We laten niet toe dat belastinggeld wordt uitgegeven om kinderen ons land en elkaar te leren haten.’ Dat zei Ron DeSantis, gouverneur van de staat Florida, over de ‘Stop WOKE wet.’ Het Woke-gedachtengoed staat op de agenda in het Amerikaanse onderwijs. Opvallend genoeg beschuldigen zowel voor- als tegenstanders de andere partij van censuur en een aanval op het recht van meningsuiting.

Twee weken geleden werd de ‘Stop Woke Act‘ in Florida doorgevoerd. Het staat voor ‘Stop Wrongs to our Kids and Employees’, maar verwijst met zijn acroniem niet geheel toevallig naar de woke-beweging die Amerika bezighoudt. Het verbiedt training op de werkplek of schoolinstructie die leert dat individuen ‘inherent racistisch, seksistisch of onderdrukkend zijn, bewust of onbewust’; dat mensen bevoorrecht of onderdrukt worden op basis van ras, geslacht of nationale afkomst; of dat een persoon ‘persoonlijke verantwoordelijkheid draagt voor, of psychologisch leed moet voelen’ over acties die in het verleden zijn gepleegd door ‘leden van hetzelfde ras, geslacht of nationale afkomst.’ De wet uit Florida zegt dat dergelijke trainingen of lessen neerkomen op discriminatie.

De juridische aanpassing sluit aan op wat de Canadese journalist Rex Murphy en schrijver Jordan Peterson onlangs zeiden over een wetsvoorstel voor ‘antiracisme in het onderwijs’ in de Canadese staat Ontario. De constante focus op racisme zorgt mogelijk voor ‘een klimaat waarin etnische groepen tegenover elkaar komen te staan en wantrouwen groeit’, meenden de twee mannen over het wetsvoorstel.

Ongemak

Er valt iets voor te zeggen om terughoudend te zijn met maatschappelijke vorming op school. Zeker wanneer het gaat om een grote omslag waarbij het traditionele genderpatroon op losse schroeven staat, individuen verantwoordelijkheid moeten nemen voor zaken die hun voorouders dachten, zeiden en deden, en wanneer het individu wel móet kiezen voor ‘lidmaatschap’ van bepaalde groepsidentiteiten. Zeker in Amerika, dat het motto van individuele vrijheid hoog in het vaandel draagt, stuit dat veel mensen tegen de borst.

Het fenomeen Woke wil mensen bewegen om na te denken over uitsluiting van bepaalde groepen mensen, geworteld in de koloniale geschiedenis of ontstaan op basis van vooroordelen of machtsmisbruik. Dat laatste is volgens ‘woke-academici’ dan vaak geïnstitutionaliseerd in ‘het systeem.’ Ook daar valt genoeg voor te zeggen. In de praktijk echter wordt het duidelijk dat bepaalde boeken, beelden en ideeën niet meer worden besproken/voorgeschreven omdat leerlingen erdoor gekwetst kunnen worden. De leerlingen willen/eisen een safe space waarin gevoelige zaken die het woke wereldbeeld mogelijk doen wankelen, buiten de deur worden gehouden. Maar hoe krijg je ooit glans zonder wrijving, hoe kan iemand anders tegen dingen aan gaan kijken, wanneer hij of zij nooit wordt uitgedaagd? Kan iemand ooit voorbij eigen vooroordelen of blokkades overwinnen, zonder eerst door een soms pijnlijk groeiproces te gaan?

Twee kanten

Dat ongemak lijkt een centraal punt. Emotioneel ongemak dat een intellectueel beleid in de weg staat. Van twee kanten, zo blijkt uit het artikel van de NOS over de kwestie: ‘Docenten duiken ook weg in zelfcensuur. “Want hoe praat je over segregatie, integratie, of politiegeweld als je bang moet zijn dat het iemand in de klas ongemakkelijk maakt. Leraren gaan die onderwerpen vermijden.” Niet in de laatste plaats onder druk van oudergroeperingen zoals ‘Moms for Liberty’, meldt hetzelfde medium.

Wie nemen er zitting in die ouderraden? Is het denkbaar dat zij inderdaad op basis van persoonlijke voorkeuren invloed uitoefenen op het curriculum dat in hun ogen te zwart, te links of pakweg ’te genderfluide’ is? Kan het zijn dat het Gezond Verstand waar de ouders zich op beroepen bepaalde sociologische en pedagogische inzichten ontbreekt maar doordrenkt is van vooroordelen en bias, al is het maar omdat ze, tsja, mens zijn?

Geen issue

Decennialang was het maatschappelijk engagement van scholen nauwelijks een issue: de school was er voor rekenen en taal, en voor de rest ging je ‘gewoon normaal met elkaar om.’ Als er al expliciet aandacht werd besteed aan maatschappelijke verhoudingen en omgangsvormen, dan ging het over tolerantie van andersdenkenden, het gevaar van extreemrechts (na de Tweede Wereldoorlog in Nederland het meest zichtbare kwaad) en respect voor ieders culturele achtergrond en seksuele geaardheid (jarenlang kwam het niet bij mensen op dat er naast homoseksualiteit nog andere soorten van seksuele geaardheid konden bestaan).

Elk land heeft zijn eigen accenten, in de Verenigde Staten bijvoorbeeld is de Black History Month een uitvloeisel van de specifieke geschiedenis van Afro-Amerikanen. Tegelijkertijd zijn scholen er altijd een stuk terughoudender met seksuele voorlichting.

Cultuuroorlog

Sinds een paar jaar zijn de zaken snel veranderd: het maatschappelijke aspect is steeds vaker niet meer een logisch gevolg van de school als maatschappelijk instituut, maar is centraal komen te staan in het onderwijs. En dat heeft alles te maken met woke. Over wat dat inhoudt, is op Café Weltschmerz al vaker bericht (tik in de zoekbalk ‘woke’ in, en er verschijnt een dozijn artikelen). In het kort gaat het om een (hyper)alertheid op ongelijke machtsverhoudingen in de samenleving die langs lijnen van geslacht, seksuele voorkeur, huidskleur enz. lopen. Om het nog iets complexer te maken, zijn de machtsverhoudingen in veel gevallen alleen of vooral subjectief te ervaren. Het maakt een objectieve analyse lastig.

Woke vindt zijn oorsprong in Amerika en daar is het, meer dan in Europa, inmiddels de kern van menig politiek debat en splijtzwam in de samenleving geworden. Woke staat in het middelpunt van wat, inmiddels ook door de NOS, als een cultuuroorlog en cultuurstrijd wordt aangemerkt. Het gedachtegoed heeft zich via meerdere activistische groepen en NGO’s uitgespreid over de rest van het Westen: landen zoals Canada, Nieuw-Zeeland en Nederland hebben de trend inmiddels al aardig opgepakt.