UvA helemaal woke met dekolonisatie-toolkit

‘Er is behoefte aan om diversiteitsgeletterdheid te vergroten,’ vinden Janissa Jacobs en Alfrida Martis, samenstellers van de dekolonisatie-toolkit. Met de gereedschapskist moeten niet-Westerse perspectieven zichtbaar worden. Die kunnen namelijk niet langer als enige en superieure kader gelden, vinden de makers.

In het Amsterdamse universiteitsblad Folia leggen Janissa Jacobs en Alfrida Martis uit wat de bedoeling is:  van hun gereedschap voor bewustwording. Door middel van adviezen en verwijzingen naar (niet-Westerse) films, boeken en muziek willen de teamleden van het Chief Diversity Officicer Team de diversiteitseducatie een boost geven.

Dat is volgens hen hard nodig. Het onderwijs op de universiteit wordt volgens hen gekleurd door de Westerse bril en daar moeten meer perspectieven naast gezet.   Ze beschrijven dat als een proces van mentale dekolonisatie en menen dat dat proces het beste kan worden doorlopen in stappen.

Allereerst moet de deelnemer op weg naar gedekoloniseerde geletterdheid weten waar hij staat en waar hij vandaan komt. Daarbij krijgt de discipel tips om zich in te lezen en te verdiepen door te verwijzen naar muziek, boeken en series.Na de eerste stap moet er ook actie ondernomen worden. Dat kan echter niet alleen: ‘We doen geen beroep op individuele verantwoordelijkheid, maar op collectieve verantwoordelijkheid,’ zeggen Jacobs en Martis.

Het individu heeft echter wel een taak binnen het grotere geheel: ‘Docenten kunnen elkaar aanmoedigen om mee te doen aan workshops en hun leidinggevenden door middel van formele en informele strategieën onder druk zetten om actieplannen op te stellen. Studenten kunnen hun docenten aanmoedigen om het lesmateriaal diverser te maken en docenten kunnen hun leidinggevenden aanmoedigen om de curricula te verrijken met niet-Westerse en niet-Eurocentrische bronnen en auteurs,’ zo vat Folia de uitleg van de medewerkers van de UvA samen.

Het wekt misschien de indruk dat het curriculum met deze maatregelen al een flinke duw in de richting van dekolonisatie krijgt, maar de diversiteitsmedewerkers zien dan anders. Want ‘als elk vak toch al elk jaar geëvalueerd wordt met alle docenten en een coördinator, waarom zou je dan niet EDI-overwegingen (equity, diversity & inclusion) meenemen?’ tekent het universiteitsmagazine op uit de mond van Martis en Jacobs op.

Diversiteit en inclusie stopt wat Jacobs en Martis betreft niet bij de maatschappijwetenschappen: ‘Elk onderzoeksgebied gaat uiteindelijk over de mens en de maatschappij, en de vraag is altijd waar onderzoeken vandaan komen, in welke context ze uitgevoerd zijn en door wie.’

Rob Hoogland geeft in De Telegraaf commentaar op de gereedsschapskist. In zijn column schrijft hij: ‘Dit totaal uit de klauwen gelopen wokegedram moet nu echt stoppen.’ Hij stoort zich onder meer aan de kritiek op de Westerse rationaliteit: ‘De rede downgraden. Op een universiteit, nota bene. Dit noemen wij ook wel de triomf der achterlijkheid.’

Harm Beertema, Onderwijswoordvoerder en Tweede Kamerlid voor de PVV, sluit zich zonder veel woorden aan bij de opmerkingen van Hoogland: ‘Wokeness, de triomf der achterlijkheid.’

Wokeness: ‘De triomf der achterlijkheid’ https://t.co/9nPX4fIORp #telegraafpremium via @Telegraaf

— Harm Beertema (@harmbeertema) October 6, 2021

Het fenomeen Woke is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Het draait om een  beweging die misstanden in de maatschappij wil aankaarten en veranderen. Hun analyse van sociale problemen concentreert zich op macht en autoriteit. Dat laatste is dan niet verkregen op basis van competentie of arbeidsethos maar voornamelijk het gevolg van machtsmisbruik.

Zo hebben mannen hun dominante positie op de arbeidsmarkt te danken aan ‘het patriarchaat’ en hebben ‘witte mensen’ veel profijt van ‘witte privileges.’ In de meest simpele vorm kunnen deze gedachten leiden tot de opvatting dat de politie moet worden afgeschaft of dat het kapitalisme een onderdrukkend systeem is. Ook dat moet dan worden verworpen.

Wokeness stoelt vaak op een gesimplificeerde beschouwing van macht en maatschappelijke verhoudingen, vinden critici. Er zijn slechts onderdrukkers en onderdrukten. Volgens kritische geluiden zorgt dat ervoor dat individuele verantwoordelijkheid niet in het verhaal voorkomt. Het gevolg daarvan is dat de sociale werkelijkheid wordt teruggebracht tot een machtsstrijd tussen groepen en zie daar: identiteitspolitiek.

Ook het activisme wordt bekritiseerd en aangeduid als militant. Het volgende zullen critici waarschijnlijk ook zo beoordelen: ‘Het vertaalt zich in de vele adviezen om de mensen boven je – of dat nu docenten zijn of leidinggevenden – herhaaldelijk onder druk te zetten om actieplannen op te stellen, geld en middelen beschikbaar te stellen voor gemarginaliseerde groepen en curricula te veranderen,’ aldus Jacobs en Martis.

Mensen zoals de Canadese psycholoog Jordan Peterson, de wetenschapper Gad Saad en journalist Andy Ngo wijzen in hun boeken en (media-)optredens  regelmatig op de schaduwzijden van het verschijnsel ‘wokeness’.