Volksvertegenwoordiger is een Verdienmodel geworden! – Column Gilles den Boer

Na de Provinciale Staten verkiezingen is het politieke spel weer op drift geraakt. Het Volk heeft het schip roerloos gemaakt en alleen de politici mogen naar het roer grijpen. Er wordt gesteggeld over het wel of niet openbreken van het regeerakkoord en hoe men het Volk, vooral de Boeren, zoveel mogelijk kan behagen. Rutte wringt zich in allerlei bochten om aan het roer te blijven. Natuurlijk zijn het geen Tweede Kamerverkiezingen, maar feitelijk zouden we uit hetgeen nu is gebeurd, lering moeten trekken.

Deze verkiezingen hebben de ontevredenheid van het Volk blootgelegd, maar de politici spelen weer hun eigen spel en zijn drukdoende om zich te hergroeperen. De kiezer heeft de slangen in de slangenkuil wakker gemaakt, maar is zelf weer terug in zijn hok gezet en mag toekijken wat er met hun stem gebeurt. Dat zou toch anders moeten, burgers moeten meer controle krijgen op het regeringsbeleid. Dat is nodig, omdat Volksvertegenwoordigers hen al lang niet meer vertegenwoordigen. Want, hoe worden we nu eigenlijk bestuurd en hoe gaat de Volksvertegenwoordiger met de stem van de kiezer om?

Besturen is het oplossen van problemen door het nemen van besluiten, waarbij een bepaald doel moet worden gerealiseerd. Besturen doen we zowel in de Private- als in de Publieke sector. In de Private sector, het particuliere bedrijfsleven, worden bestuurders aangesteld en moeten zij voldoen aan bepaalde functie- eisen, zoals Opleiding en Vakbekwaamheid. Ook in die wereld is er natuurlijk vriendjespolitiek, maar bij disfunctioneren gaan ze toch redelijk snel van hun positie af. Of men wordt weggepromoveerd of men krijgt een fikse financiële handdruk mee.

In de Publieke sector, dus om een land, een provincie of een gemeente te besturen, gaat dat totaal anders. Behalve een burgemeester, die wordt aangesteld, worden er aan bestuursfuncties geen functie-eisen gesteld. Dus als minister- president, minister, wethouder, gemeenteraadslid, etc. hoeft men niets te kunnen of te weten. Al die bestuurders worden gekozen door u en ik. Door onze stem op de partij waar zij lid van zijn, geven wij de fractie van die partij, onder leiding van de lijsttrekker, een mandaat om een lid van die partij op een bepaalde positie te plaatsen. Dus van Onderwijzer tot Hoogleraar en van Krantenjongen tot Bankdirecteur, iedereen kan het land, een provincie of een gemeente besturen. Bij de selectie van een potentiële bestuurder zijn wel twee profielen dringend gewenst om een verkiesbare plaats op de kandidatenlijst van een politieke partij te bemachtigen, namelijk een “Vlotte babbel” en een “Goed voorkomen”, maar die twee eigenschappen krijgt men meestal wel van moeder natuur mee. Ze zijn cruciaal bij het verwerven en het taalkundig om de tuin leiden van de kiezer. Goed overkomen bij de massa en zonder tranen in de ogen onzin uitkramen of zelfs liegen, is dus een vereiste. De bestuurder is de ideale schoonzoon en wereldkampioen standwerker in één persoon.

Met deze natuurtalenten en het verkiezingsprogramma van de partij, een soort Reclamefolder, lokt en verleidt de potentiële bestuurder zijn kiezers. Middels die Reclamefolder belooft hij/ zij van alles en nog wat aan de kiezer. Als het moment suprême dan daar is en de bestuurder is gekozen, dan is hij/ zij gemachtigd door de kiezer om hem/ haar in de politiek te vertegenwoordigen. Vanaf dat moment mag de bestuurder zich Volksvertegenwoordiger noemen. Vol goede moed gaat de Volksvertegenwoordiger dan aan de slag, denkt de kiezer, want gaandeweg wordt de kiezer geconfronteerd met een probleem. Het konijn komt meestal al snel uit de hoge hoed, de meeste plannen en beloftes die in de Reclamefolder stonden, zijn ineens uit het assortiment verdwenen. Met andere woorden, de Volksvertegenwoordiger komt de gedane beloftes en mooie plannen niet na. Sterker nog, vaak is het tegenovergestelde het geval, de kiezer krijgt een product gepresenteerd, wat helemaal niet in de Reclamefolder was opgenomen. Dan komt de ‘Vlotte babbel’ goed van pas en de Volksvertegenwoordiger geeft een zweverig en vaak onbegrijpelijk verhaal waarom het toch allemaal anders is besloten dan belooft. Maar ja, jammer dan, voor de kiezer is er geen weg terug meer, gekozen is gekozen, over 4 jaar nieuwe ronde, nieuwe kansen.

Eerlijkheidshalve moet natuurlijk worden vermeld, dat het door ons politieke stelsel vrijwel uitgesloten is om als partij de meerderheid te verkrijgen om alleen te besturen en al de gedane beloftes allemaal in te lossen. Dit houdt in, dat er meerdere partijen nodig zijn om die noodzakelijke meerderheid te creëren om te mogen regeren. En, meerdere partijen betekent, compromissen sluiten. Maar, uit eigen ervaring weet ik, dat dit niet de enige reden is waarom bestuurders hun beloftes niet nakomen. Politiek is namelijk een wereld waar de logica en het oplossingsgericht denken wordt opgeofferd voor andere belangen. Het is een wereld vol met heel bijzondere afwegingen, een wereld waarin de burger ergens als een tweede stem in het brein van de Volksvertegenwoordiger aanwezig is, maar totaal wordt genegeerd. Een wereld waar wat krom is, recht wordt gepraat, of het met een excuus wordt afgedaan.

Direct na de Tweede Kamerverkiezingen begint het al, de stemmen zijn nog niet geteld of men gaat speculeren over welke partijen een coalitie kunnen vormen. In achterkamertjes gaat men zogenaamd ‘onderhandelen’, maar in werkelijkheid is het opnieuw een afweging van allerlei (eigen)belangen, behalve die van de burger. De Volksvertegenwoordiger zit weer voor vier jaar achter het stuur en de burger is weer achter in de auto in het kinderstoeltje gezet voor een reis met bestemming Onbekend. Volksvertegenwoordiger is een Verdienmodel geworden. Het is een ZZP’ er die zonder het gewenste of beloofde product af te leveren, een heel goed salaris ontvangt van de opdrachtgever, de burger.

Met z’n allen schreeuwen we dat we in een Democratie leven, maar feitelijk heeft de burger dus helemaal niets te vertellen, het huidige systeem met Volksvertegenwoordigers werkt niet. De grote vraag is nu, hoe kunnen we van deze Schijndemocratie weer een volwaardige Democratie maken, waarbij de burger meer invloed krijgt en meer betrokken wordt bij de politieke besluitvorming. Het zal duidelijk zijn, als we de kloof tussen de politiek en de burger willen dichten, dan moet de burger grip krijgen op het functioneren van de Volksvertegenwoordiger en de politiek in het algemeen.

Om dit te realiseren, ervan uitgaande dat verkiezingen eerlijk verlopen, zouden er Tussenverkiezingen moeten komen. Na exact 2 jaar regeren moet het Regeringsbeleid middels deze Tussenverkiezingen door het Volk worden beoordeeld. Behoudt de regerende coalitie de meerderheid in de 2e Kamer, dan mag zij doorregeren, maar, verliest de regerende coalitie die meerderheid, dan dient zij per direct af te treden en wordt er op basis van de uitslag van de gehouden verkiezingen een nieuwe coalitie gevormd. Zodoende moet de regerende macht zich tijdens de regeerperiode voortdurend bewijzen en krijgt de nieuwe meerderheid in de 2e kamer direct de kans om hun gedane beloftes waar te maken. Verder is het noodzakelijk dat ook de top van alle departementen bij een machtswisseling wordt vervangen. Zodoende wordt het draineren van een nieuw te volgen beleid, door ongekozen ambtenaren voorkomen.

Daarnaast zouden er nog meerdere van dit soort momenten moeten zijn, als dit noodzakelijk is. Bijvoorbeeld bij grote c.q. ingrijpende problemen die tijdens een regeerperiode oppoppen, zoals Covid19, Klimaat, Vluchtelingencrisis, etc. Ook dan moet het Volk, eventueel middels een bindend referendum, worden geraadpleegd. Hetzelfde geldt voor het naar huis sturen van een Premier, Minister of een Kabinet. Naast een motie van wantrouwen in de 2e kamer, moet ook het Volk, bijvoorbeeld middels een petitie, deze bevoegdheid krijgen. Zodoende houdt het Volk de vinger aan de pols en kan men de verleende machtiging aan Politici bij disfunctioneren of wanbeleid direct weer intrekken.

Volksvertegenwoordigers worden op die cruciale momenten bewust door het Volk buiten spel gezet, om de achterkamertjespolitiek en het voornoemde belangenspelletje uit te sluiten. Bovendien zullen en kunnen Volksvertegenwoordigers niet meer vrijblijvend acteren, omdat de burger een middel heeft om bij disfunctioneren tussentijds met hen af te rekenen. Door de burger zo meer in het politieke spel te betrekken, is de kans groot, dat de betrokkenheid van de burger met de politiek, zal toenemen. Zij gaan deelnemen aan het politieke proces en deelnemen zet aan tot nadenken en betrokkenheid. Natuurlijk gaan onze Volksvertegenwoordigers dit idee niet steunen, het ondermijnd immers hun eigen positie, maar als zij dit doen, dan tonen zij tegelijkertijd hun ware gezicht.

Of u dit nu een goed of slecht idee vindt, is voor mij eigenlijk niet relevant, wat nodig is, is dat ook u gaat nadenken over het functioneren van onze Democratie, waarbij de Stem van het volk centraal staat.

Laat de raderen draaien!