VPRO Tegenlicht: verslaggeving van de toekomst of ‘shaping the future’?

“Wij hoeven niet te bepalen wat een vrouw is. Dat is arbitrair.” De enorme toename van geslachtsveranderingen en mensen die zichzelf als non-binair, interseksueel of anderszins aanduiden, heeft niet alleen ingrijpende gevolgen voor de mensen in kwestie zelf, maar ook voor de samenleving.

Het idee van eerlijke competitie in de sport staat op de tocht. ‘Laten we dus maar eens heel goed kijken naar wat hier aan de hand is en hoe we deze ontwikkeling in goede banen kunnen leiden. De rem erop,’ zegt een groep mensen daarom. De VPRO daarentegen kan het niet snel genoeg gaan, concludeert iedereen die gisteren naar Tegenlicht heeft gekeken.

De toename aan geslachtsveranderingen zorgt niet alleen voor administratieve rompslomp, hoge zorgkosten of verwarring met voornaamwoorden. Transformatiespijt is geen uitzondering. Veel vrouwen voelen zich geïntimideerd met een transgendervrouw in bijvoorbeeld de kleedkamer van de fitnessschool. Ten slotte wordt de komst van transgendervrouwen door sporters veelal gezien als competitievervalsing.

Bias

Aan de andere kant valt er volgens sommige mensen wat te zeggen voor deelname van transvrouwen aan vrouwencompetities, of het afschaffen van testosterontesten bij sportcompetities. De argumenten voor komen ruimschoots aan bod. Daaronder opmerkelijke zoals: “Als mensen zeggen dat die persoon moet worden uitgesloten vanwege de manier waarop de puberteit is doorlopen met de hormonale voordelen van de puberteit (…) moeten we het ook hebben over wie er toegang had tot een privé zwembad (…) laten we de rijke persoon uitsluiten.”

De argumenten tegen echter krijgen geen ruimte. Alleen een voormalige ’tegenstander’: spijtoptant Richard Butchett. Hij kwam terug op zijn eerdere standpunt dat transvrouwen moest verplichten om hun testosteron te verlagen om mee te kunnen doen in competities.

Strijders

De sprekers die in het programma aan bod komen lijken stuk voor stuk de traditionele verdeling tussen vrouwen en mannen in de sport los te willen laten (en trekken om hun zaak te beslechten soms in een moeite door ook discriminatie van vrouwen en discriminatie op basis van huidskleur er bij de haren bij). Payoshni Mitra, ‘athlete-rights activist’ (door de VPRO aangeduid met zij/haar), is een van hen. Ze voert campagne voor de afschaffing van geslachtstesten in de vrouwensport.

Anne Liebermann (die/diens), atleet en directeur van Athlete Alley. Ze (die? het vergt oefening, de kunst van voornaamwoorden) is een vechter die ‘strijdt voor sociale rechtvaardigheid voor LGBTQI+ mensen in de sportwereld. Charlotte Jerke, de transgender die voetbalt bij de de inclusieve voetbalclub DFC Kreuzberg en ervoor ‘strijdt om wetgeving rond transpersonen aan te passen.’

Het laat een beeld zien van een groep activistische strijders voor wie de zaken niet snel genoeg de progressieve kant op kunnen gaan (lees: genderfluide in een maatschappelijk gendercontinuüm). Ja, er komen heus ook wetenschappers aan bod. Zoals hoogleraar politieke filosofie en genderwetenschappen Judith Butler (die/diens) van het hierboven beschreven toegang-tot-zwembad argument: ‘Volgens Butler is gender geen biologisch fenomeen, maar een sociale constructie.’

Shaping the future

The Gender Games is de eerste Tegenlicht-uitzending van het tv-seizoen. Sinds jaar en dag pretendeert het programma licht te schijnen op de toekomst door de uitdagingen van morgen onder de loep te nemen en zich open te stellen voor mogelijke scenario’s. Sommige kijkers van het eerste uur krijgen echter steeds meer het gevoel dat een onbevangen benadering is vervangen door een ideologische.

Zaken zoals ‘groene’ energie, voedselvoorziening en desinformatie worden eenzijdig en kritiekloos voorgesteld, vinden ze. Het heeft meer weg van ‘shaping the future’ zoals het World Economic Forum om de haverklap haar talloze rapporten en bijeenkomsten presenteert, dan van een poging tot objectieve verslaggeving van de toekomst, menen critici.

De uitzending The Gender Games is net als de andere afleveringen van de voorbije jaren nog in de lengte der dagen te bekijken via de website van de VPRO en NPO Start.

Een meisje van vijftien

Tot slot een kleine passage van een artikel over Marjolein, zoals afgedrukt in de laatste VPRO Gids die doet vermoeden dat de Voormalig Progressieve Radio Omroep  vol overgave op de Woke-trein is gesprongen. Zeker na de schuldbekentenis van programmamaker Tim den Besten.

‘Marjolein (31) leeft van kleins af aan voor voetbal.’ Het onderstreept goed wat een debat over de omgang met gender en genderveranderingen zo moeilijk maakt: de subjectieve beleving als eindpunt van de discussie. ‘In mijn paspoort staat dat ik 31 jaar ben, maar zo voel ik me niet. Ik zit vol hormonen en voel me een meisje van vijftien. De KNVB is bang dat ik te sterk ben om met en tegen jonge meiden te spelen. Dat is niet zo, en dat kun je ook niet beoordelen vanuit Zeist.’

Waar hebben we dat eerder gehoord? ‘Voortaan is het eigen gevoelens eerst, schreef Martin Sommer eerder deze week in verband met de Vereenvoudiging Transgenderwet in de Volkskrant. Het maakt een redelijk gesprek op basis van argumenten verdomd lastig.