Vrijheid van meningsuiting op de universiteit? “Ik ben kapotgemaakt”

Sommige mensen zien in tijden van corona steeds meer censuur: kritische geluiden worden geweerd in de media, accounts en content verwijderd en bedrijven doen er alles aan om te voorkomen dat gevoelige informatie naar buiten komt. De blik richt zich in toenemende mate ook op de academische wereld: de lijst van docenten en onderzoekers die moesten vertrekken vanwege een afwijkend geluid wordt steeds langer.

De academische wereld is een bastion van vrijheid, denken veel mensen: wetenschappers verschillen er misschien van mening maar zolang ze het allemaal goed onderbouwen is er niets aan de hand. Verschil van inzicht is juist vruchtbaar: het maakt dat mensen twijfelen aan hun eigen standpunten, die nog eens onderzoeken en zo nodig bijstellen. Recente ontwikkelingen wijzen echter op de eerste scheurtjes in het beeld van de universiteit als plek bij uitstek voor geestelijke vrijheid.

Ontslagen

Bari Weiss gaf onlangs in haar artikel een paar voorbeelden van docenten en onderzoekers die een open intellectuele houding moesten bekopen met ontslag of sancties. Gordon Klein, professor aan de UCLA, Los Angeles, weigerde zwarte studenten minder streng te beoordelen. Er volgde een schorsing en zijn  e-mails werden onderzocht. Hij is inmiddels weer aan het werk, maar de moderne heksenjacht achtervolgt hem naar eigen zeggen nog steeds.

Peter Boghossian, voormalig docent filosofie aan de Portland State University, is nog iemand die geen vrijheid maar beklemming voelde op de universiteit. Hij nam ontslag omdat hij niet meer kon leven met ‘een universiteit die ideeën heeft opgeofferd voor ideologie.’

My University Sacrificed Ideas for Ideology. So Today I Quit.

My resignation letter. @Portland_State https://t.co/OOQcz371nA

— Peter Boghossian (@peterboghossian) September 8, 2021

Hersenspoeling

Jordan Peterson, de voormalige docent psychologie aan Harvard en de universiteit van Toronto kreeg  wereldwijd bekendheid vanwege problemen met zijn werkgever. Hij heeft onlangs een compilatievideo samengesteld met interviews met meerdere docenten die hun werk aan een onderwijsinstelling (gedwongen) hebben neergelegd.

De Noord-Koreaanse auteur Yeonmi Park komt ook voor in de video. Ze ontsnapte uit Noord-Korea, doorstond allerlei ontberingen en kwam na jarenlange omzwervingen in de Verenigde Staten terecht. Ze ging studeren aan de Columbia University. Dat liep voor haar uit op een grote teleurstelling: “Ik had mijn leven geriskeerd om te kunnen zeggen wat ik wil… maar op de universiteit heb ik opnieuw geleerd mezelf te censureren. Het was een grotere hersenspoeling dan in Noord-Korea.”

Coronataboe

Bovenstaande voorbeelden spelen zich af rond thema’s die kunnen worden samengebracht onder het kopje Woke: de strijd rond inclusiviteit, genderfluiditeit, diversiteit en dergelijke. Corona is zo mogelijk een nog gevoeliger onderwerp. Michaela Schippers, professor aan de Erasmus Universiteit, spreekt zich er over uit, maar altijd met nadruk op persoonlijke titel. De Belgische gezondheidswetenschapper Sam Brokken schreef een kritische open brief waarin hij pleitte voor een ander coronabeleid. Later haalde hij in een tv debat met epidemioloog Pierre van Damme het coronanarratief onderuit. Er volgde een bombardement aan negatieve media-aandacht aan het adres van de gezondheidswetenschapper. “De druk op de instelling werd toen zo groot dat ze me ontsloegen,” vat hij het verlies van zijn aanstelling kort samen.

Maria-Louise Genet gaf les aan studenten Rechtswetenschappen aan de UvA. Als rechtsgeleerde was er voor haar niks vanzelfsprekender dan ook de maatregelen rondom corona mee te nemen in haar onderwijs. Dat werd niet op prijs gesteld. “Mensen willen de waarheid niet horen. Ik kreeg zes keer een spreekverbod opgelegd, werd geïntimideerd, kapot gemaakt. Zo werd de situatie onhoudbaar, ik kon uiteindelijk niet anders dan opstappen.” Jonge mensen gevoel voor recht en rechtvaardigheid meegeven, kennis bijbrengen, Genet deed het met overgave: “Ik had mijn droombaan, werd genomineerd voor docent van het jaar… Het is me allemaal afgenomen.”