Waarom menselijkheid een gezicht krijgt door mondkapje niet te dragen

De mondkapjes zijn over een paar dagen weer verplicht in winkels en op plekken zoals het gemeentehuis, de bibliotheek en de kapper. Over het medisch nut ervan bestaat veel discussie, maar het dragen van de gezichtsbedekker raakt aan veel meer dan alleen de gezondheid. In de woorden van de Engelse psychiater Robert Freudenthal: ‘Je geeft ermee aan dat je jezelf als infectierisico ziet en ook op die manier behandeld wilt worden.’

Voor Freudenthal was de slogan ‘jouw mondkapje beschermt mij, mijn masker beschermt jou’ in Engeland niet alleen medisch misleidend maar ook simplistisch. Buiten de vermeende bescherming van zichzelf en de medemens, brengt de mondkapjesmaatregel volgens hem nog veel meer met zich mee. Daarom schreef hij een brief.

Dwang

Als eerste gaat de psychiater in op de dwingende relatie tussen autoriteiten en de burger. Die relatie wordt door het mondkapje bevestigt en versterkt: ‘Als onze deelname aan de samenleving en de dingen die we dagelijks willen doen, afhangen van de goedkeuring van de regering, dan gaat het niet meer om ‘alleen samen krijgen we corona onder controle’ maar om een relatie van gedragscorrectie. Het masker wordt daar een symbool van.’

Menselijke relaties

Ook wijst Freudenthal op de wijze waarop gezondheid en ziekte worden teruggebracht tot een kwestie van individuele gedragingen. ‘In plaats van te kijken naar zaken zoals economische ongelijkheid en armoede’, wat volgens de arts veel grotere oorzaken zijn van ziektes, ‘gaan we menselijke relaties zien als de boosdoener.’ De consequentie daarvan is volgens hem dat de essentie van het mens-zijn wordt gereduceerd tot een risico dat gecontroleerd moet worden, en liever nog vermeden.

In de woorden van Freudenthal: ‘Met het dragen van een masker geef je een boodschap af: Kom niet dichterbij. Blijf weg.’

De psychiater gaat nog een stap verder. Doordat mensen elkaar niet meer in de eerste plaats van dienst kunnen en willen zijn maar vooral een risico voor elkaar vormen, wordt het heil gezocht bij de overheid en grote bedrijven. Zij kunnen wél helpen, wordt de gedachte volgens Freudenthal.

Een wereld waar iedereen een masker draagt kan ook paranoïde gevoelens aanwakkeren bij mensen die daar gevoelig voor zijn, denkt de Engelse dokter. Daarnaast kan het persoonlijke trauma’s oproepen. Als je mensen oplegt dat ze zich op een bepaalde manier moeten gedragen omdat ze anders onverantwoordelijk zouden zijn, leg je te veel druk bij mensen, meent hij:  ‘Vergelijk het met een vrouw die te horen krijgt hoe ze zich moet kleden, omdat dat het enige moreel juiste zou zijn en ze anders zal moeten boeten.’

De auteur van het artikel concludeert dat de maatregelen zoals het verplicht dragen van een mondmasker, aangeven dat het vooral om controle van de bevolking te doen is: ‘In het  gezondheidssysteem zelf wordt niet geïnvesteerd.’

Verzet

We hebben echter een keuze, concludeert Freudenthal: ‘Met het dragen van een mondmasker straal je uit dat je jezelf als  gezondheidsrisico beschouwt en je daarom de wil laat opleggen door de autoriteiten, of die nu wel of niet democratisch tot stand zijn gekomen.’

Het niet dragen van een mondkapje echter is volgens Freudenthal ook een optie. Hij ziet het als een daad van verzet: ‘Daarmee geef je aan dat je jezelf niet als een risico ziet dat geminimaliseerd moet worden, maar als een mens die de complexiteit van het leven en menselijke relaties aanvaardt en aangaat. Iemand die de medemens ziet als persoon waar hij graag het leven op deze aarde mee wil delen. Je kunt kiezen voor menselijke waardigheid.’