Waarom Midden-Oosten, Rusland en China elkaar steeds beter weten te vinden

Door de gebeurtenissen rond Rusland en Oekraïne verschuiven de geopolitieke verhoudingen in rap tempo: China duikt in het politieke en economische gat dat het Westen* achterlaat en Mohammed bin Salman, kroonprins  van Saudi-Arabië, zoekt toenadering tot de Oosterse grootmacht. Hij liet eerder weten dat de verhouding met Joe Biden hem koud laat: “Het kan me niet schelen.”

Het is moeilijk om in de internationale sancties aan het adres van Rusland een diplomatieke strategie te zien. Sancties kunnen worden ingezet als onderhandelingsinstrument om het beleid van een land te beïnvloeden maar Vladimir Poetin gaf eerder aan dat de sancties hem voorkwamen als “een oorlogsverklaring.” De zin en onzin, of de voor- en nadelen van sancties zijn in dit artikel uitgebreid aan bod gekomen.

Nieuwe Zijderoute

Twee berichten in het Financieel Dagblad van 28 maart 2022 geven een indruk van de laatste ontwikkelingen. Door sancties mijden bedrijven het Russische deel van de Nieuwe Zijderoute, de grootse handelsroute waar China de laatste jaren volop in heeft geïnvesteerd. Het megaproject dat de centrale rol van China in het internationaal handelsverkeer moet verstevigen, krijgt daarmee een flinke klap te verwerken, volgens het artikel. Dat is dan 1-0 voor het Westen, zou men kunnen denken.

De praktijk is weerbarstiger. De andere kant van de medaille is dat China en Rusland hun banden verstevigen. Privé-kapitaal vindt zijn weg naar China omdat het daar wel veilig is (niet kan worden bevroren of in beslag genomen) en Chinese bedrijven zijn graag bereid te investeren in hun grote buur. Nu het SWIFT-systeem bovendien zijn onpartijdige rol heeft opgegeven, versnelt China de ontwikkeling van een alternatieve versie van het betalingssysteem.

China en olie

In ander opzicht profiteert China ook van de internationale ontwikkelingen: vanuit het Midden-Oosten komen berichten dat ze serieus overwegen om de yuan, de Chinese munteenheid, te accepteren voor betalingen van olie. Daarmee wankelt de beruchte ‘petrodollar’ langzaamaan. Doordat olie sinds lange tijd standaard in dollars wordt afgerekend, hebben de Verenigde Staten zich jarenlang kunnen verzekeren van een sterke munt.

Tegelijkertijd nemen ze in Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten de telefoon niet meer op wanneer Washington belt. De Verenigde Staten willen graag dat ze de olieproductie verhogen, maar daar willen verscheidene olieproducerende landen niet aan, bericht wederom het Financieel Dagblad.

Dat de Golfstaten niet reageren op toenadering van hun voormalige Atlantische partner, is een ding. Dat Mohammed bin Salman, kroonprins  van Saudi-Arabië, onlangs nog liet weten dat het hem niet kan schelen of de Amerikaanse president Joe Biden hem wel of niet begrijpt, is een tweede.

Terwijl de Verenigde Staten voorlopig geen aandacht krijgen, staat er in mei een bezoek gepland van de Chinese president Xi Jinping. Begin deze maand verwees de Chinese minister van Buitenlandse Zaken nog naar Amerika toen hij zei dat ‘bepaalde krachten buiten de regio’ zich ‘de laatste tientallen jaren hebben gemengd in bepaalde kwesties van het Midden-Oosten’ om daar ‘schade aan de mensen en de regio te berokkenen.’ Hij gaf aan dat China niet van plan is zich op zo’n manier te verhouden tot het Midden-Oosten.

*Ten overvloede misschien, maar hier wordt het Westen niet letterlijk maar in geopolitieke zin bedoeld.