Wat zijn de feiten? “Importeren, een laagje gif eroverheen en exporteren”

De Nederlandse landbouwproductie stelt op wereldschaal niet veel voor,‘ zegt de een. Maar we zijn de grootste landbouwexporteur ter wereld,’ zegt de ander. Hoe zit het nu precies?

Met het oog op de boerenprotesten van de afgelopen weken kan het geen kwaad wat meer informatie in te winnen over wie de boeren nu eigenlijk zijn en wat ze voor wie produceren. Per slot van rekening zijn er maar weinig mensen die ooit een koe gemolken hebben.

Spotlights

De spotlights stonden al op Nederland gericht vanwege de boerenprotesten. Media zoals Rebel News besteedden er veel aandacht aan en juriste Eva Vlaardingerbroek mocht haar commentaar geven bij Fox News. Zo’n beetje alles wat de voormalige president Donald Trump zegt, wordt verspreid via reguliere kanalen en social media. Dat hij zijn steun uitsprak voor de protesterende boeren onderstreepte de positie van de sector nogmaals.

Misverstand

Dat doet wat met de gasten van Spraakmakers, een programma over media en mediaverslaggeving. Ook Ward Wijndelts, hoofdredacteur van Vrij Nederland, keek op van de woorden van Trump over of all places Nederland. Maar Nederland is “de grootste exporteur van landbouwproducten, geloof ik…” stelde vaste gast en theatermaker Elfie Tromp.

Wijndelts: “Nou, doorvoerhaven… Het is een groot misverstand dat we het zelf allemaal zouden maken. We importeren het, doen er een laagje gif overheen en exporteren het dan weer…”

Vervolgens bracht hij het onderwerp op de Overton window en de volgens hem valse afspiegeling van meningen en standpunten in de media (denk aan degene met het minderheidsstandpunt over klimaat die in een talkshow tegenover een klimaatactivist wordt gezet- met dramatische gevolgen volgens de hoofdredacteur) maar dat terzijde. Op Twitter gaat hij echter verder in op het misverstand dat ‘Nederland de wereld voedt.’ Want Elfie Tromp is niet de enige met een ‘geloof’ dat zich verspreidt via echokamers.

Nederlandse makelij

Wijndelts bespreekt de kwestie met behulp van data van de FAO, de Food and Agriculture Organization of the United Nations. ‘Over Nederland als landbouwexporteur: die mooie tweede positie wereldwijd komt tot stand door landbouwproducten *uit het buitenland te importeren*, (flink) te bewerken en weer te exporteren onder de noemer “Nederlandse makelij”.’

Qua melk en aardappels doet Nederland nog aardig mee, maar het voedt niet bepaald de wereld: ‘Alles bij elkaar opgeteld komen we op een netto 0,3 procent van de wereldproductie.’

Vanmorgen vertelde ik bij Spraakmakers op Radio 1 dat de Nederlandse landbouwproductie op wereldschaal nauwelijks iets voorstelt. Dan krijg je reacties met als strekking “Nederland is de tweede landbouwexporteur ter wereld” en “Nederland voedt de wereld”. Daarom wat uitleg. (1/7)

— Ward Wijndelts (@wijndelts) July 26, 2022

Zuivere discussie

‘Dus de boeren hebben eigenlijk niets te klagen?’ Nee, dat is niet de strekking van het verhaal. Het is evident dat boeren moeten inleveren. Wie wil beoordelen of dat rechtvaardig is, zal alles in beschouwing moeten nemen. Dat ‘Nederland de wereld voedt’ is wellicht geen zuiver argument. Dat Nederlandse boeren Nederland voeden, is daarentegen van groter belang.

Dat het stikstofbeleid geen hout snijdt, daar valt wat voor te zeggen. Dat het eerder regeringsbeleid tegenspreekt, net zo goed. Ook het ‘spirituele argument’ van een band tussen bevolking en haar grond, kan op tafel worden gelegd. De suggestie dat de boerenprotesten onderdeel zijn van een grote rechts-extremistische beweging (waar de media via het mechanisme van Overton volgens Wijndelts debet aan zijn), is wellicht zeer overtrokken. Maar het gebruik van pesticiden en kunstmest is niet per se gunstig voor de bodemkwaliteit en het grondwater. En de boer die uit de EU wil, zal ook moeten kijken naar de Europese landbouwsubsidies. Voor zolang die nog gehandhaafd worden uiteraard…

Kortom: er valt genoeg te zeggen over de (benarde) positie van de boeren in het land, en iedereen mag daarbij de Nederlandse vlag omkeren, maar laten we bij de feiten blijven. Wat dat betreft is de bijdrage van Wijndelts een welkome aanvulling.