Woordenboek in Duitsland: Problematisch woord ‘jood’ moet worden vervangen

Duden, een woordenboek dat een ‘gouden standaard-status’ voor de Duitse taal heeft verdiend, is onder vuur komen te staan vanwege haar advies dat het woord ‘jood’ als problematisch beschouwd moet worden. Duden is te vergelijken met de Nederlandse Dikke Van Dale.

In zowel de gedrukte als online edities claimt het woordenboek dat de aanduiding ‘jood’ “af en toe als discriminerend kan worden opgevat” vanwege de associatie met het gebruik ervan door de nazi’s. Het woordenboek adviseert dan ook om in plaats daarvan enkele vervangende woorden te gebruiken, waaronder ‘Joodse mensen, Joodse medeburgers of mensen van het Joodse geloof’.

De suggestie viel niet goed bij de Duitse joden. De Centrale Raad van Joden van Duitsland bekritiseerde het zogenaamd ’tolerante’ initiatief door te zeggen dat het vervangen van het woord ‘Jood’  juist discriminerend is.

“Voor mij is het woord ‘jood’ geen scheldwoord of iets discriminerends’, zei het hoofd van de Centrale Raad, Josef Schuster afgelopen maandag. Hieraan voegde hij toe dat hun vereniging met een reden ‘De Centrale Raad van Joden’ heet en niet “De Centrale Raad van Joodse medeburgers”. “Een ‘jood’ is een woord dat staat voor gelijkheid, net als ‘katholiek’ of ‘protestant’,” legde Schuster uit.

De kwestie leidt ook tot discussie op sociale media, waarbij de meeste mensen het erover eens zijn dat vervangingen in dit geval onnodig en zinloos zijn. De directeur van de Centrale Raad van Joden, Daniel Botmann, riep mensen afgelopen zondag op om simpelweg het woord ‘jood’ te gebruiken bij het verwijzen naar joden en de alternatieven die door Duden worden gesuggereerd worden te vermijden.

Darf man Jude sagen?

Ja!

Bitte keine „jüdischen Mitbürger“ oder „Menschen jüdischen Glaubens“.

Einfach nur JUDEN.

Danke!#Servicetweet https://t.co/Hyc5kwuirJ

— Daniel Botmann (@DanielBotmann) February 6, 2022

Sommige Twitteraars zeiden dat het woordenboek de ‘getroffen’ mensen eerst had moeten vragen, voordat ze iets als ‘discriminerend’ bestempelden. Anderen zeiden dat praten met mensen veel beter zou zijn dan simpelweg “gepusht te worden door de zogenaamde ‘zeitsgeist’ en cancel-culture”.

Darf man Jude sagen?

Ja!

Bitte keine „jüdischen Mitbürger“ oder „Menschen jüdischen Glaubens“.

Einfach nur JUDEN.

Danke!#Servicetweet https://t.co/Hyc5kwuirJ

— Daniel Botmann (@DanielBotmann) February 6, 2022

Er waren ook mensen die Duden bekritiseerden vanwege haar pogingen om “mensen te beschermen”. Deze mensen hebben de redactie van Duden nooit om dergelijke “bescherming” gevraagd. Deze “vreemde taalconstructie toont de absurditeit van de taalpolitie”, schreef iemand.

Het woordenboek probeerde aanvankelijk zijn standpunt te verdedigen door te zeggen dat de redacteuren “jarenlang zeer intensief hadden gewerkt aan het labelen van woorden die  als discriminerend en racistisch worden beschouwd.” “Naar onze inschatting wordt er gezocht naar alternatieve woorden, vooral door politici, vanwege de negatieve connotatie van het woord ‘jood'”, vertelde een woordvoerster van Duden maandag aan de krant Bild.

De woordenboekuitgevers kondigden later op maandag aan, dat ze hun advies zouden herzien. Het hoofd van het redactieteam van Duden, Kathrin Kunkel-Razum, zei dat ze de kritiek “begrijpt” en voegde eraan toe dat “het nooit ons doel is geweest” om controverses te veroorzaken.

Kunkel-Razum beweerde dat het advies jarenlang bestond en “helemaal niets nieuws” was, maar zei dat de redactie dit advies informatie zal herzien om “de complexiteit van het debat” weer te geven. De aangekondigde veranderingen werden verwelkomd door de Centrale Raad van de Joden. “Alles moet worden gedaan om te voorkomen dat de term [jood] definitief als discriminerend wordt geclassificeerd”, zei Schuster tegen persbureau dpa.