Zelensky waarschuwt Nederland voor Russische aanval: “Oekraïne is maar het begin”

Volodymyr Zelensky heeft vanochtend via een videoverbinding het Nederlandse parlement toegesproken. Dat hij zou pleiten voor meer hulp voor Oekraïne en strengere sancties voor Rusland, was vooraf al duidelijk. De vraag was vooral welke woorden hij zou kiezen. Refererend aan het bombardement op Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog zei hij: “De schaduw van Rotterdam hangt boven vele Europese steden. Oekraïne is maar het begin als we Rusland niet onmiddellijk stoppen.”

De president van Oekraïne riep op tot meer steun voor zijn land. Militaire steun – “Stingers, luchtafweer”- is hard nodig, beweerde hij, want “de aandacht dreigt te verslappen.” Steun is bovendien in het directe belang van Nederland: “De schaduw van Rotterdam (verwijzend naar het bombardement op de stad in de Tweede Wereldoorlog) hangt boven vele Europese steden. Oekraïne is maar het begin als we Rusland niet onmiddellijk stoppen.” Rusland is niet alleen een bedreiging voor zijn eigen land, wil Zelensky aangeven, maar voor heel Europa. Dat is een boodschap die niet (veel) vaker naar voren kwam. Naast het vergroten van de steun aan Oekraïne moet ook Rusland hard worden aangepakt: “Stop alle handel met Rusland,” zei de ex-komiek tot het Nederlandse parlement tijdens diens plenaire vergadering.

Nazi’s en tribunalen

In grote lijnen week zijn toespraak niet veel af van eerdere oproepen tot steun. De laatste weken richtte hij zich tot politici van onder andere Italië, de Verenigde Staten en Israël met de boodschap: Rusland is de agressor en er kan alleen een einde aan de oorlog komen wanneer de Russen het land worden uitgejaagd en op de knieën worden gebracht door internationale sancties- iets wat Poetin eerder betitelde als een oorlogsverklaring. Een diplomatieke uitweg kwam niet ter sprake. Men zou kunnen stellen dat er door Zelensky gesproken werd met ‘een mix van masculiniteit en militarisme’, zoals hoogleraar conflictstudies Jelle Demmers het op 8 maart verwoordde in De Volksrant. Het is een toon die Kajsa Ollongren, minister van Defensie, al een maand geleden had opgepikt in haar trotse Twitterbericht-met-spierbal.

Niet voor het eerst refereerde Zelensky aan de Tweede Wereldoorlog. De Russen zijn de nieuwe Duitsers (iets wat in het Israëlische parlement niet zo goed viel, zeker gezien de twijfelachtige reputatie van Oekraïne wat betreft de Jodenvervolging in die periode). “Rusland heeft mensen zomaar meegenomen, zoals de nazi’s dat deden in bezette landen.” Het was opvallend te zien dat de Oekraïense president in eerdere toespraken op zoek leek naar de gevoelige snaar van zijn toehoorders in ruil voor steun. Voor het Britse parlement strooide hij begin deze maand bijvoorbeeld met quotes van William Shakespeare en van Winston Churchill. In Nederland werd zoals zojuist beschreven de bom op Rotterdam aangehaald, net als de slag bij Den Briel – morgen precies 450 jaar geleden voor wie het bijna was vergeten. Opvallend was dat hij het Nederlandse parlement bovendien herinnerde aan “Den Haag, de stad van de Tribunalen,” waar “de mensen die de bevelen hebben gegeven, berecht moeten worden.”

Afwezig

Het is niet voor het eerst de laatste maanden dat er gesproken wordt van tribunalen, alleen applaudisseerden men nu voor wat Zelensky bij uitstek ziet als de plek waar “het internationaal recht doorgang moet vinden.” De partij die eerder veel hoon kreeg vanwege de verwijzing naar tribunalen, was als enige niet aanwezig. FVD-voorman Thierry Baudet verklaarde op Twitter waarom zijn partij verstek liet gaan: ‘Er komt geen vrede in dit conflict door één kant te kiezen.” De partij stelde daarnaast een uitgebreid statement op, dat hier te lezen is. Een kleine passage: ‘Het is naief en zelfs absurd Zelensky te zien als een halve heilige. Onlangs verbood hij elf (!) politieke partijen, waaronder grootste oppositiepartij van het land. Kritische tv-stations zijn al geruime tijd verboden, terwijlde overgebleven tv-stations sinds kort verplicht zijn propaganda uit te zenden. Hij neemt deel aan uiterst dubieuze financiele constructies zoals via de Panama Papers naar buiten is gekomen. Met nazisymbolen poseert een deel van zijn leger in dikwijls zeer onverkwikkelijke poses.’

Mark Rutte

In hoeverre Zelensky’s verzoeken worden ingewilligd, zal de tijd uitwijzen. Premier Rutte ging in op het stoppen met de inkoop van Russisch gas, iets dat na het dichtdraaien van de Nederlandse gaskraan alleen maar belangrijker is geworden: “Ik zie het als een oproep om de afhankelijkheid van Russisch gas af te bouwen en dat doen we ook. Zelensky wil meer en wil het sneller. Dat begrijp ik, maar we gaan het doen op een manier waarbij we alle belangen meewegen.”

Oekraïne wil daarnaast graag bij de Europese Unie, dat door Zelensky omschreven werd als het toonbeeld van beschaving, tolerantie en diversiteit. Een gevoelig punt, want Rusland wil nu juist dat het land zich níet bij de EU aansluit. Sterker nog, het (definitief) niet-toetreden tot de EU is, samen met het niet-toetreden tot de NAVO, van cruciaal belang om een einde aan het conflict te maken. Ook daar stelde Rutte zich terughoudend op. Hij gaf aan dat een versnelde toetreding van het land tot de EU niet aan de orde is. Dat het in de toekomst wellicht wel kan gebeuren, werd niet uitgesloten. Eerder zei hij nog dat Oekraïne “tot de Europese familie behoort.”