Zweden Gidsland? ‘Het land dat God vergat’ gebukt onder eenzaamheid en criminaliteit

Per Ewert is directeur van het Clapham Institute, een christelijke denktank in Zweden. Christelijk… Zweden… niet de meest vanzelfsprekende combinatie. En dat is precies wat Ewert aanstipt: “God heeft niet langer de hoofdrol in Zweden, maar het individu.” En dat leidt volgens hem tot eenzaamheid en stijgende criminaliteit.

Volgens Ewert voltrok de secularisatie van Zweden zich op extreme wijze. Dat beweert hij na jarenlang promotie-onderzoek. Hij wijst op de sociaaldemocraten- van 1932 tot 1976 onafgebroken stevig aan de macht en ook in de decennia daarna volop meeregerend. De politieke stroming kreeg de tijd en alle ruimte om niet langer God maar het individu centraal te stellen.

Van binnenuit

God is het opium voor het volk, zei Karl Marx al eind 19e eeuw. Het zit de weg naar gelijke rechten, materiële herverdeling en zelfontplooiing alleen maar in de weg. Die gedachte volgend mocht de Lutherse kerk heus nog wel blijven bestaan, maar het parlement had inspraak in kerkelijke aangelegenheden. Kerkelijke lichamen werden gekozen uit politieke lijsten. “De sociaaldemocraten brachten politieke verkiezingen naar de kerk. Dus met een politieke agenda seculariseerde de kerk van binnenuit.”

Niet bepaald een scheiding van kerk en staat dus. Ondertussen verbande de staat het christendom wel uit de school. De band tussen kerk en staat is na de eeuwwisseling officieel verbroken, maar de geest van het linkse en progressieve gedachtegoed heerst nog altijd in het Zweedse christendom, meent Ewert.

Paradox

Terwijl de overheid vanuit hun sociale/humanistische achtergrond ‘de werkelijkheid dichter naar het ideaal’ (de titel van Ewerts dissertatie) bracht, gaf het andere waarden op. Christelijke verbondenheid en gemeenschapszin gingen verdwenen door individualisme, en het spirituele verschoof met de focus op materiële (her)verdeling naar de achtergrond.

En zo werden de mensen in ‘het land dat God vergat’ (de titel van de gepopulariseerde boekversie van zijn studie) paradoxaal genoeg stukje bij beetje eenzamer, verloren velen een gevoel van zingeving en moraliteit, en steeg de criminaliteit. Én jonge mensen kiezen in toenemende mate voor een rechtse koers.

Idealen van gelijkheid en gelijke kansen, God die de deur wordt gewezen, een ‘progressieve agenda:’ de huidige tijd lijkt de ingrediënten te bevatten voor een ‘extreem seculiere politiek’. Ewert vindt dat Zweden een perfect gidsland is voor een seculiere samenleving. De vraag is alleen: willen we die gids volgen?

Met dank aan: CVandaag