Oude vijand Venezuela mag weer olie leveren vanwege sancties nieuwe vijand Rusland

Vanwege de sancties aan het adres van Rusland zoekt Europa naar andere aanbieders van olie. Venezuela, jarenlang persona non grata binnen de internationale politiek, is weer welkom om olie te leveren. Maar aan het beleid in het Zuid-Amerikaanse land is weinig veranderd.

Afgelopen mei tekende de koerswijziging zich af: de VS maakte een uitzondering op het handelsembargo met Venezuela zodat het land op die manier een deel van haar schulden kon afbetalen. Zo kunnen het Italiaanse ENI en het Spaanse Repsol  afnemers na twee jaar weer zaken doen en de olie binnen Europa verspreiden.

Communisme en olie

Dat Amerika de banden met Venezuela aanhaalt is opvallend. Sinds ongeveer het begin van deze eeuw wordt het land als vijand gezien, een plek waar voor individuele vrijheid geen ruimte is en de bevolking moet lijden als gevolg van een communistische ideologie.

Er zijn gelijkenissen met Cuba, maar afgezien van de grootte van het land is er één groot verschil: olie. Enorme olievoorraden geven Venezuela een enorm economisch potentieel. In het verleden is dat potentieel ook benut. Het Zuid-Amerikaanse land was het rijkste van de regio. Het geld dat binnenkwam werd echter niet eerlijk verdeeld. Daar moest de zogeheten Bolivariaanse revolutie van de inmiddels overleden Hugo Chávez een einde aan maken.

Harde lijn

De Amerikaanse oud-president Donald Trump voerde een harde lijn ten opzichte van Venezuela. In sommige opzichten ging hij verder waar zijn Republikeinse voorganger George W. Bush gebleven was. Voor hem was er sprake van een communistische dictatuur geleid door president Nicolás Maduro. De Venezolaanse leider zet het beleid van zijn voorganger Hugo Chávez door: de staat heeft zich de productie en distributie van olie eigengemaakt.

Dat is veelbelovend gezien de oliereserves, volgens BP zelfs de grootste ter wereld. Geld uit de staatskas komt weliswaar veel sociale programma’s ten goede, maar de economie als geheel is nagenoeg stilgevallen. De export van olie is bovendien drastisch verminderd.

Wanbeleid en sancties

Het land kampt met armoede, hyperinflatie en een gebrek aan basisvoorzieningen. Het zorgde er reeds voor dat miljoenen Venezolanen het land ontvlucht hebben naar landen als Colombia en Spanje. Het is het gevolg van wanbeleid maar is ook te danken aan economische sancties.

Vele landen wereldwijd, het Westen voorop, hebben daartoe besloten vanwege het in hun ogen corrupte en ondemocratische beleid waarbij geen enkele ruimte is voor politieke oppositie.

Hangende pootjes

De belangen van Amerika kwamen met de komst van Chávez in gevaar, en wat volgde was een jarenlange vijandige politiek. Dat diplomaten begin van het jaar zochten naar mogelijkheden om de bekoelde relatie –met hangende pootjes?– te ontdooien was niet zozeer vanwege veranderde politieke omstandigheden, maar leek vooral ingegeven door pragmatische motieven.

Nu de VS en Rusland weer (als vanouds) tegenover elkaar staan en sancties zijn afgekondigd, moet de Amerikaanse president Joe Biden op zoek naar andere handelspartners. De mensenrechtenschendingen van Saudi-Arabië of de ‘de as van het kwaad’ van begin 21e eeuw wordt dan even vergeten. De prijsstijgingen aan de pomp worden Biden immers zwaar aangerekend.

Geopolitieke stoelendans

En zo worden oude vijanden mogelijke partners, en oude vrienden de grootste rivalen. De VS klopt aan bij Venezuela in het kader van hun eigen energiepolitiek en Rusland wordt in de armen van China gedreven. Ook op het gebied van olie werken de twee landen steeds inniger samen. Nicaragua, samen met Cuba de laatste jaren de grootste politieke bondgenoot van Venezuela, nodigt ondertussen Russische troepen uit op haar grondgebied. Die aanwezigheid is voor het Amerikaanse leger een provocatie.

Maar waarom zou de militaire grootmacht wel overal ter wereld materieel en manschappen mogen stationeren, tot aan de grenzen van Rusland? Meten met twee maten is eerder regel dan uitzondering in de wereldwijde machtspolitiek.