‘Vrijheid? U moet meedoen aan het systeem. Vanaf je geboorte’

Op de vrijheidsdemonstratie van afgelopen zondag in Amsterdam sprak iedereen over vrijheid. Maar ‘in Nederland zijn alleen de Koning en de bezitsloze zwerver op dat bankje in het park vrij,’ aldus Sven Hulleman.

Gaat u er maar goed voor zitten, want zoals u van de oudgediende Weltschmerzer gewend bent, krijgt u een geïnspireerd en geïmproviseerd betoog voor uw kiezen. In zijn videocolumn gaat hij in op de vraag wat vrijheid betekent. Om dat te onderzoeken zoekt hij ook naar het tegendeel, slavernij. Hulleman is de eerste om toe te geven dat elke vergelijking ergens mank gaat maar toch: hoe pijnlijk ook, er zijn parallellen met de slavernij.

De jurist van Een Oorlog Reeds Verloren vertelt dat kinderen op de basisschool een ‘educatieve’ video krijgen voorgeschoteld van de organisatie future.nl. In dat filmpje worden de voordelen van chips in het lichaam zonder twijfel gepresenteerd: ‘Want dan kunnen je ouders je altijd terugvinden.’ Daar willen we toch niet naar toe? Want dan ben je een slaaf.

Maar is de slaaf degene die aan de ketting op het land werkt? Als wij dan teruggaan naar de situatie van voor corona en alle coronapolitiek ongedaan maken, hebben we onze ketens dan afgeworpen? Hulleman haalt een speech van Malcolm X aan: ‘De slaaf op de plantage vecht om weer een vrij man te zijn. De house negro daarentegen denkt dat hij vrij is. Hij heeft schone lakens, goed te eten, maar alleen als zijn meester dat voor hem zo bepaalt.’

Hulleman wil maar aangeven: stel dat we weer ’terug naar normaal’ gaan, onze vrijheid herwinnen, waar staan we dan? Zijn we dan niet weer gewoon de house negro, degene die denkt dat hij het goed voor elkaar heeft maar niet meer dan een productiemiddel is, als onderpand dient voor de plantage, overgeleverd aan de manager die verslag uitbrengt aan de financiers ervan?

Kunnen we wel vrij zijn? ‘Ik neem deel aan de samenleving maar met gepaste afstand, dat is helaas niet mogelijk. U moet meedoen aan het systeem. Vanaf je geboorte.’

Elke vergelijking gaat mank. Maar dat betekent niet dat we geen vergelijking kunnen maken met de slavernij van de plantages, of met de Tweede Wereldoorlog. Integendeel, het scherpt onze geest. Maar laat het daar niet bij. Neem het als vertrekpunt om van daaruit de balans tussen veiligheid en vrijheid te onderzoeken. Zoek naar nieuwe ideeën en nieuwe woorden. Zodat we ruimte vinden voor een andere, menselijke wereld.