‘De wereld staat aan de vooravond van een serie gewelddadige conflicten’

Café Weltschmerz biedt sinds enige tijd de ruimte aan verschillende experts en graag geziene gasten om hun visie op een actueel thema met ons te delen. In de rubriek Vrienden van Weltschmerz zullen verschillende onderwerpen aan bod komen, waarbij uiteraard ook alternatieve geluiden welkom zijn. Graag zien wij dan ook uw reactie onderaan een artikel tegemoet.

De vorige keer deelden wij de bijdrage van Eric van de Beek. Hij ging aan de slag met de vraag of Vladimir Poetin die typische kat in het nauw is die rare sprongen maakt. Mogelijk zelfs met nucleaire gevolgen.

Vandaag laat Stan van Houcke zijn licht schijnen op de geopolitieke strijd tussen de Verenigde Staten en China. Het militair-industrieel complex en de strijd om grondstoffen spelen daarin een cruciale rol. Ondertussen probeert Europa onder aanvoering van Ursula von der Leyen (wanhopig) Amerika te volgen. Het grootste gevecht echter is dat tussen een  wereldmacht in verval en een wereldmacht in opkomst. Waar zal dat toe leiden? Van Houcke licht het uitgebreid toe.

Van Houcke heeft zich als journalist vaak kritisch opgesteld tegenover de Verenigde Staten, dat in zijn ogen via economische en militaire oorlogsvoering haar imperium veilig stelde in de wereld. In Nederland kreeg hij bekendheid als verslaggever van de krakersrellen rond de inhuldiging van Koningin Beatrix (1980) en werkte hij jaren voor de VPRO.  Van Houcke is een graag geziene gast van CWS. Door de jaren heen ging hij vaak in gesprek met Kees van der Pijl. In deze bijdrage verwijst hij naar de laatste uitwisseling van de twee, waarvan de registratie elk moment online kan komen.

De wereld staat aan de vooravond van een serie gewelddadige conflicten

De wereld staat aan de vooravond van een serie gewelddadige conflicten en wellicht een Derde Wereldoorlog nu de politieke leiders van de EU in oktober 2022 hebben laten weten gekozen te hebben voor een onmiddellijke confrontatiekoers met zowel Rusland als China, en daarmee in het voetspoor treden van het Witte Huis en het Pentagon, oftewel het Amerikaans militair-industrieel complex, waarvoor al in 1961 de vertrekkende Republikeinse president Dwight Eisenhower zijn landgenoten met klem waarschuwde. Ook als oud-opperbevelhebber van de Geallieerde Strijdkrachten in Europa wist hij hoe machtig de militairen waren geworden sinds de VS aan de Tweede Wereldoorlog begon deel te nemen.

Het spreekt voor zich dat dit levensgevaarlijke beleid niet democratisch tot stand is gekomen maar in achter gesloten deuren in ontwikkeld door de niet democratisch gekozen leden van de Europese Commissie, onder voorzitterschap van de 64-jarige Duitse christelijke havik, Ursula von der Leyen, die eerder vanwege een corruptie-affaire  als minister van Defensie moest opstappen. Zij verklaarde op 12 oktober 2022 De oorlog in Oekraïne is niet alleen een Europese Oorlog, maar een oorlog over de toekomst van de hele mensheid. Dus, de horizon van Europa kan alleen de gehele wereld omvatten.

In haar ogen is de huidige oorlog het begin van een strijd tussen enerzijds de zogeheten ‘op regels gebaseerde orde,’ waarbij allereerst Washington de regels maakt en schendt — zoals ook de recente geschiedenis heeft aangetoond — en anderzijds China en Rusland. Het doel van de Europese Unie is het verijdelen van Chinese- en Russische invloed in de gehele wereld, zo maakte zij duidelijk.

De voorzitter van de Europese Commissie ziet het grondgebied van de voormalige Europese koloniën als het toekomstige slagveld in de strijd om noodzakelijke grondstoffen en markten. Zij doelde daarbij allereerst op Azië, Afrika en Zuid-Amerika, ‘want,’ zo zei Von der Leyen, ‘wij weten dat wij energie nodig hebben, wij hebben duurzame energiebronnen nodig, wij hebben waterstof nodig, en Afrikaanse landen bijvoorbeeld bezitten in overvloed alle grondstoffen die noodzakelijk zijn.’  

Eerder al liet de machtigste bestuurder van de EU weten dat Europa de komende vijf jaar 300 miljard euro zal vrijmaken om in ontwikkelingslanden infrastructurele projecten te financieren in een poging China’s ‘Belt and Road initiative,’ in feite de nieuwe zijderoute, te dwarsbomen. Het betreft hier een initiatief waarin China vele biljoenen dollars investeert. Dit project behelst een wereldwijde ontwikkelingsstrategie die negen jaar geleden werd gestart, met als doel te investeren in 149 landen en internationale organisaties, zodat allen aangesloten worden op één groot netwerk van spoorlijnen, havens, wegen, industriële- en communicatie-centra.

Met andere woorden: de NAVO-oorlog in Oekraïne is slechts de eerste stap om de opkomst van Azië al dan niet met geweld te stoppen.

Von der Leyen stelt dat het ware issue de vraag is naar grondstoffen uit de voormalige koloniën, de ‘Global South.’ Die vraag zal volgens haar de komende jaren ‘exponentieel’ toenemen.

Von der Leyen benadrukte dat de EU het Russisch-Chinese bondgenootschap als een wereldwijde bedreiging ziet die dan ook — ik citeer — ‘wereldwijd moet worden bestreden.’ Het gaat het Westen, en in het bijzonder de EU niet allereerst en bovenal om mensenrechten en democratie, maar zoals altijd, om grondstoffen en markten. Zij verklaarde: ‘Neem bijvoorbeeld Lithium of zeldzame metalen; zij zijn van vitaal belang voor onze groene en digitale overgang. Geen enkele windturbine, geen enkel zonnepaneel is mogelijk zonder deze grondstoffen. De vraag ernaar zal exponentieel stijgen. Zoveel is zeker… Het niet zo goede nieuws is: één land beheerst de wereldwijde markt. Dat is China.’

In werkelijkheid tracht het Westen zijn hegemonie te behouden, inclusief zijn greep op grondstoffen en markten, nu het machtsevenwicht de afgelopen vier decennia naar Azië blijft verschuiven. Maar nooit eerder hebben de Europese machthebbers zich zo duidelijk daarover uitgesproken.

Daarom opnieuw Von der Leyen: ‘Rusland’s mislukking (in Oekraïne. SvH) alleen zal de op regels gebaseerde wereldwijde orde niet redden. Want het revisionisme van het Kremlin is niet de enige en grootste bedreiging van de op regels gebaseerde orde. De zogeheten onbeperkte samenwerking die door Vladimir Poetin en Xi Jinping is afgekondigd is eveneens een duidelijke bedreiging van de naoorlogse orde, gebouwd op de kernwaarden van het VN-handvest… wij moeten deze wereldwijde uitdaging een halt toeroepen, wij moeten het vertrouwen in onze wereldwijde doelen herstellen. 

Belangrijk is dat zij benadrukt dat de naoorlogse wanorde hersteld moet worden. Zoals algemeen bekend is de westerse hegemonie met veel geweld in stand gehouden sinds de dekolonisatie, de Vietnam oorlog, de illegale inval in Irak, de oorlog in Afghanistan, in Libië, in Syrië, de Amerikaanse interventies in Afrika, en in Zuid- en Midden Amerika, etcetera. Wij Europeanen moeten rekening houden met het feit dat de wereld aan de vooravond staat van een serie oorlogen om het neoliberale systeem te redden, waarbij er een steeds grotere kloof tussen rijk en arm ontstaat.

De EU is uitgegroeid tot een neoliberaal instituut dat met geweld wil opereren. Zo verklaarde op 13 oktober 2022 de 75-jarige Spaanse sociaal-democraat Josep Borrell, Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid, en vicevoorzitter van de Europese Commissie (commissaris voor een sterker Europa in de wereld) tegenover aankomende diplomaten: ‘Europa is een tuin. De rest van de wereld is een jungle. En de jungle kan de tuin binnenvallen… Europeanen moeten zich veel meer bezighouden met de rest van de wereld, anders dringt de rest van de wereld naar binnen.’

Bovendien waarschuwde Borrell dat de Westerse economische welvaart na het einde van de eerste Koude Oorlog, in 1991, alleen maar mogelijk was door het neoliberalisme van deregulering en privatisering en decennialange bezuinigingen, mogelijk gemaakt door het onttrekken van rijkdom uit Rusland en China. ‘Our prosperity was based on China and Russia — energy and market,’  aldus Borrell, daarbij doelend op goedkope energie, lage lonen, goedkope producten en een gigantische markt, waardoor de lonen in het Westen decennialang bevroren konden worden.

De vooraanstaande Amerikaanse onderzoeksjournalist, auteur en filmmaker Ben Norton wijst erop dat ‘de significante verhoging van de levensstandaard in China zowel als de proxy oorlog in Oekraïne en de boycot van Russische gas en olie de kosten van het levensonderhoud en het zakendoen met Europa omdat de Europese producten niet meer kunnen concurreren op de wereldmarkten.

Met als gevolg dat het trans-Atlantische kapitalistische systeem in een diepe crisis is beland, waardoor het neoliberale Westen een nieuwe Koude Oorlog met Beijing en Moskou is begonnen in de hoop dat het daardoor opnieuw de beheersing zal krijgen over China’s markten en arbeidskrachten en Ruslands grondstoffen, zoals het Europese Commissielid Borrell op 10 oktober 2022 tijdens een Ambassadeurs Conferentie in Brussel duidelijk maakte. Zijn opmerkingen deden herinneren aan een commentaar van de Franse president Emmanuel Macron, die in Augustus waarschuwde dat er einde was gekomen aan de neoliberale ’tijdperk van overvloed,’ aldus Norton.

* Opvallend is tevens dat Ursula von der Leyen’s toespraak het ‘Strategisch Concept’ onderstreept dat dit jaar bekend werd en stelt dat er een tweede Koude Oorlog is begonnen tegen Rusland en China. Welnu, hier hebben we twee instituten: de NAVO en de Europese Commissie die beide niet democratisch zijn, maar die wel de toekomst van de mensheid bepalen, en zeker van Europa. Dit is belangrijk te weten omdat Von der Leyen stelt dat ‘er geen ruimte voor inschikkelijkheid’ bestaat.

Hier wordt door een handjevol autoriteiten over het lot van miljarden mensen beslist. Hier wordt door een bureaucratische elite een complot gesmeed, en burgers mogen daar niet over meepraten, laat staan beslissen. De opvattingen van de huidige leiders werd nog eens aangetoond door een vijf jaar geleden vrij gegeven document van de Amerikaanse planners die ervan uitgingen dat ook al zal een kernoorlog 200 miljoen Amerikaanse burgers doden, die oorlog toch een ‘overwinning’ zou zijn, omdat er dan nog steeds evenveel Amerikanen overblijven als ten tijde van de Amerikaanse burgeroorlog.

Von der Leyen: Ons lot, Europa’s lot, hangt af van onze wereldwijde reikwijdte… De oorlog in Oekraïne heeft het trans-Atlantisch verbond sterker dan ooit gemaakt. Nooit tevoren heb ik op een cruciaal moment zo’n intense samenwerking gezien als dit jaar… Er is sprake van een tektonische verschuiving.    

Von der Leyen sprak verheugd over, ik citeer weer, ‘onze trilaterale energie overeenkomst in juni met Egypte en Israël. Het heeft een belangrijke rol gespeeld in onze strategie om van de Russische fossiele brandstof af te komen. Maar mijn bezoeken aan Caïro en Jeruzalem gingen om veel meer dan gas.’

Het gaat dus duidelijk niet om het met geweld bezetten en stelen van andermans land, en het doden van burgers, want het Joodse Apartheidsregime in Israël doet niets anders, en het gaat ook niet om democratie en mensenrechten, want in Egypte heerst een dictatoriaal regime dat net als Israël gevangenen laat martelen. Is Von der Leyen nu gek, of is de overgrote meerderheid van de EU-politici krankzinnig, of beiden?

Adam Smith verklaarde dat de ontdekking van Amerika het  kapitalistische ‘systeem tot een stadium van schittering en glorie had verheven dat het anders nooit bereikt zou hebben,’ met als uiteindelijk resultaat dat de wereld nu verdeeld is in armen en rijken, en een relatief kleine middenklasse, die nu aan het afbrokkelen is, zoals we aan de VS en nu ook Europa kunnen zien.

Von der Leyen: Nooit eerder heb ik zo’n intensieve samenwerking meegemaakt met het Witte Huis als dit jaar. Ik was in november (2021) in Washington toen er spanningen ontstonden aan onze oostelijke grens met Wit Rusland. Dus hebben wij samen met Washington dit jaar de sancties voorbereid, en toen Oekraïne werd binnengevallen stonden wij al klaar om te reageren. Wij coördineerden onze sancties, ronde na ronde. Wij hebben aan beide zijden onze energie-coördinatie en energie-voorraden gemaximaliseerd. Het hielp enorm dat ik een overeenkomst had met president Biden over de LNG en zij verhoogden hun LNG toevoer naar de EU. En dit maakte het voor ons mogelijk om af te komen van de Russische fossiele brandstof.

En nu is het trans-Atlantisch verbond op een cruciaal moment voor Europa sterker dan ooit. Gelijkgestemde partners als de VS en Noorwegen hebben hun toevoer massaal verhoogd en hielpen ons oom pons te bevrijden van onze buitengewoon gevaarlijke afhankelijkheid. 

Volgens Von der Leyden is dit een ‘gigantische tektonische verschuiving.’ Zij legde natuurlijk niet uit dat Europa nu volledig afhankelijk is van de VS, en dat het Amerikaans imperialisme nu opnieuw de macht heeft en Europa opnieuw gekoloniseerd wordt door de Amerikaanse elite. Bovendien verdienen de Amerikaanse concerns ontelbare miljarden aan duurder gas dan Rusland vroeg.

Is dit een van de redenen dat de VS opdracht gaf de pijpleiding van Nord Stream 2 op te blazen? Van 41 procent, levert Rusland nu slechts nog 7 procent.

Von der Leyen: mijn bezoeken aan Caïro en Jeruzalem gingen over veel meer dan gas. Want ons doel blijft van fossiele brandstoffen af te komen. En de mediterrane landen bezitten een immens potentieel voor duurzame energie. Wij hebben bijvoorbeeld een nieuw waterstof partnerschap gesloten dat er veelbelovend uitziet voor zowel Europa als Egypte. Tegelijkertijd werken wij ook in dezelfde richting met andere Noord Afrikaanse landen. 

Gezien het feit dat Europa afhankelijk is van grondstoffen en markten stelt Von der Leyen dat ‘wij onze bemoeienis in Centraal Azië moeten vergroten. Die regio is de toegangspoort tussen Europa, Rusland en China… En zij verdienen al onze politieke en economische ondersteuning. Dus is de tijd aangebroken om onze economische betrekkingen in Centraal Azië uit te breiden… Ik wil dat Europa een partner wordt voor veranderingen in Centraal Azië. 

Nieuw kolonialisme? De geopolitiek verandert snel waardoor de westerse hegemonie ernstig wordt aangetast en dat wil de EU nu veranderen, desnoods met geweld. Dat is de betekenis van het steeds verder oostwaarts opschuiven van de NAVO, en de oorlog in Oekraïne.

* 5 August 2016

A new study by the RAND Corporation titled ‘War with China: Thinking Through the Unthinkable’ is just the latest think tank paper devoted to assessing a US war against China. The study, commissioned by the US Army, provides further evidence that a war with China is being planned and prepared in the upper echelons of the American military-intelligence apparatus.

That the paper emerges from the RAND Corporation has a particular and sinister significance. Throughout the Cold War, RAND was the premier think tank for ’thinking the unthinkable’ — a phrase made notorious by RAND’s chief strategist in the 1950s, Herman Kahn. (dr. Strangelove. svh) Kahn devoted his macabre book On Thermonuclear War to elaborating a strategy for a ‘winnable’ nuclear war against the Soviet Union.

Het is dezelfde Rand Corporation die in 2019 een rapport publiceerde over Hoe Rusland vernietigd moet worden onder de titel ‘Overextending and Unbalancing Russia.’

Mevrouw von der Leyen volgt de zienswijze van Brzezinski in zijn boek boek The Grand Chessboard (1997) waarin hij schreef dat, ‘Oekraïne,’ als ‘een nieuwe en belangrijke ruimte op het Euraziatisch schaakbord een geopolitieke spil is omdat juist zijn bestaan als een onafhankelijk land zal helpen om Rusland te transformeren. Zonder Oekraïne houdt Rusland op een Euraziatisch rijk te zijn.’ 

Om ervoor te zorgen dat na de ineenstorting van de Sovjet Unie de VS ’the only comprehensive global superpower’ zou worden, werd de NAVO niet ontbonden, maar juist oostwaarts uitgebreid. Brzezinski gebruikt daarvoor in The Grand Chessboard de volgende logica:

It follows that a wider Europe and an enlarged NATO will serve well both the short-term and the longer-term goals of U.S. policy. A larger Europe will expand the range of American influence — and, through the admission of new Central European members, also increase in the European councils the number of states with a pro-American proclivity (voorkeur. svh) — without simultaneously creating a Europe politically so integrated that it could soon challenge the United States on geopolitical matters of high importance to America elsewhere, particularly in the Middle East.

* ‘Breaking Russia has become an objective’ voor de Obama/Biden regering, aldus in 2015 de bekendste westerse geopolitieke deskundige dr. Henry Kissinger.

Citaat van de bekendste en meest gerespecteerde opiniemaker van The New York Times, Thomas Friedman: The hidden hand of the market will never work without a hidden fist — McDonald’s cannot flourish without McDonnell Douglas, the builder of the F-15. And the hidden fist that keeps the world safe for Silicon Valley’s technologies is called the United States Army, Air Force, Navy and Marine Corps.

Het Kroatische Euro-parlementslid Mislav Kolakusic sloeg de spijker op de kop toen hij voorjaar 2022 publiekelijk verklaarde: ‘Het buitenlands-, defensie- en veiligheidsbeleid van de EU van vandaag kan in één zin worden beschreven. De Europese Unie werd de 51e federale staat van de Verenigde Staten, maar dan zonder stemrecht.’

Om een greep te krijgen op de onmetelijke grondstoffen-voorraden, in de Gloal South en Centraal Azië, noodzakelijk om de wereldwijde neoliberale economie op volle toeren te laten draaien, moet volgens Brzezinski de VS daar ordenend, dus met straffe hand, optreden, zodat Washington en Wall Street hun ineen stortende hegemonie in stand kunnen houden. Dit streven zal onvermijdelijk tot oorlogen leiden, en zelfs een Derde Wereldoorlog dichterbij brengen, aangezien nu al de ‘United States no longer a uni-power’ is, aldus Kissinger, en daarom ‘must recognize the reality of China as an equal rival.’

Zelfs toen de de meeste beleidsbepalers nog meenden dat ‘Amerika’ de enige supermacht was, wist het geen enkele oorlog te winnen, laat staan een oorlog tegen de twee nucleaire grootmachten, China en Rusland. Toch wil de EU zich strijdlustig mengen in Centraal Azië, en met een kadaverdiscipline Washington volgen. Vergeet niet, Von der Leyen is een Duitse.

Interessant is tevens dat Eurazië driekwart van de wereldbevolking bezit, 60 procent van het Bruto Nationaal Product en 75 procent van alle energiebronnen op aarde. Eurazië’s potentiële macht overschaduwd zelfs die van de VS.

Michael T. Klare, defensie-correpondent van The Nation waarschuwt in zijn boek The Race For What’s Left. The Global Scramble For The World’s Last Resources (2012):

De wereld betreedt een tijdperk van wijd verspreide, nog nooit voorgekomen schaarste aan grondstoffen… Wij zullen moeten wennen aan het feit dat ‘het einde van alles dat ‘makkelijk’ te verkrijgen is.

Omhoog schietende artikelen behoren tot de meest zichtbare effecten van het einde van ‘gemakkelijke’ grondstoffen, en zij zullen worden gevoeld door nagenoeg iedereen op de planeet. 

Een nog groter probleem is dat er ‘een meedogenloze competitie’ ontstaat ’tussen de grootste concerns en een levensgevaarlijke strijd tussen rivaliserende natie-staten.’

Zestig procent van de Amerikaanse marinevloot is nu in de Zuid Chinese Zee gestationeerd. De VS onder Obama heeft een nieuwe militaire basis in Noord Australië gevestigd.

Er bestaan niet genoeg grondstoffen op aarde om de bevolkingsexplosie bij te houden. dan zouden we vier aardes nodig hebben. Dus alleen de zwaarst bewapende naties zullen winnen. Zie Washington en Brussel. We staan op die manier aan de vooravond van vele NAVO-oorlogen, die niets zullen oplossen, maar wel catastrofaal zullen zijn.

* In zijn opzienbarende boek Destined For War. Can America And China Escape Thucydides’s Trap? (2017) wijst de gerenommeerde Amerikaanse hoogleraar Graham Allison op het feit dat de:

wereld nooit eerder een soortgelijke snelle, tektonische verschuiving in het machtsevenwicht gezien die door de opkomst van China mogelijk is gemaakt. Als de VS een concern was dan zou het onmiddellijk in de jaren na de Tweede Wereldoorlog 50 procent van de wereldmarkt in handen hebben gehad. Tegen 1980 was dat gedaald naar 22 procent. Drie decennia van Chinese groei heeft het aandeel van de VS vermindert naar 16 procent vandaag de dag.

Als de huidige trends voortgaan, zal het Amerikaanse aandeel in de wereld-economie in de komende drie decennia dalen naar 11 procent. In dezelfde periode zal China aandeel in de wereld-economie zijn gestegen van 2 procent in 1980 tot 18 procent in 2016, op weg naar 30 procent in 2040. 

China’s economische ontwikkeling heeft het land veranderd in een formidabele politieke en militaire concurrent. Tijdens de Koude Oorlog, toen de VS onhandig reageerde op Sovjet provocaties, hing er een bord in het Pentagon, waarop stond: ‘Als wij ooit geconfronteerd worden door een echte vijand, dan zouden we in grote moeilijkheden verkeren. Welnu, China is a serieuze potentiële vijand, aldus professor Allison.

Met andere woorden: terwijl het aandeel van de VS in de wereldeconomie sinds 1945 tot een derde teruggebracht, en verviervoudigde de afgelopen 6 decennia het Chinese aandeel. Als voormalig staatssecretaris van Defensie stelt de uitstekend ingevoerde Allison daarom dat de komende decennia de absoluut ‘centrale vraag over de wereldorde is of China en de VS in staat zullen zijn om te ontsnappen aan Thucydides Trap,’ waarbij tussen een ineenstortend imperium en een opkomende wereldmacht altijd oorlog uitbreekt.

* Graham Allison, jarenlang hoogleraar aan Harvard’s prestigieuze Kennedy School of Government, en vanaf 1985 lid van de adviesraad voor de Amerikaanse minister van Defensie. In zijn functie van staatssecretaris van Defensie, verantwoordelijk voor Beleid en Planning, was hij begin jaren negentig verantwoordelijk voor het coördineren van de strategie en het beleid ten aanzien van de voormalige Sovjet-Unie. Als één van de best ingevoerde Amerikaanse insiders werpt Allison twee vragen op:

Wat is vandaag de dag de absoluut grootste uitdaging van de Amerikaanse Nationale Veiligheid? Wat is de belangrijkste bedreiging van Amerika’s status in de wereld? Het antwoord op beide vragen kan worden gevonden in de mislukkingen van het Amerikaanse politieke systeem. 

* Dit alles werpt een opmerkelijk licht op Geert Mak’s leuze: ‘Geen Jorwerd zonder Brussel.’ Inderdaad. Over de recente koerswijzing van de Europese Unie spreek ik in Café Weltschmerz met Kees van der Pijl, oud hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit van Sussex.