Waarom Apeldoorn (g)een uitzonderlijke Smart City is

Het gesprek tussen Pieter Stuurman en Antoon Huigens over Apeldoorn als Smart City is een van de best bekeken video’s van februari bij Café Weltschmerz. Dat veel Weltschmerz-volgers zich zorgen maken om het fenomeen van de Slimme Stad blijkt ook uit een mail van een kijker uit Borne. Hij maakte de redactie attent op de ontwikkeling om ‘slimme technologie’ in Enschede toe te passen: ‘Drones gaan waken over Twente!’ Een kleine verkenning van Slimme Steden in Nederland.

Van Apeldoorn naar Dubai

De mysterieuze witte kastjes in Apeldoorn die onlangs aan bod kwamen bij Café Weltschmerz zijn onderdeel van een ambitieus project van het World Economic Forum (WEF). De Gelderse stad is namelijk de eerste Nederlandse stad die deel uitmaakt van diens Pioneer Programme voor Slimme Steden. Andere ‘pionierssteden’ in Europa zijn Bilbao en Karlsruhe en wereldwijd hebben steden zoals Medellin (Colombia), Dubai (Verenigde Arabische Ermiraten), Kakogawa (Japan) en Kampala (Uganda) zich aangesloten.

…en van Enschede…

Een kijker stuurde een mail waarin hij wees op dergelijke ontwikkelingen in Enschede: ‘Om de paar weken komt het kernteam Smartcity bijeen: gemeente, Universiteit Twente, Saxion. kennispunt Twente, enz.’ Hij sloot af met: ‘Drones gaan waken over Twente!’ Plannen over surveillancedrones in de gemeente Enschede zijn (nog) niet bekend. Het is wel duidelijk dat de stad samen met het (regionale) bedrijfsleven en (daarmee samenwerkende) onderwijsinstellingen uit de regio op zoek gaat naar ‘slimme toepassingen’ voor meer levensgemak en een efficiënter gebruik van energie en middelen. Anders gezegd: ’the internet of things’ wordt ingezet zodat informatie snel is op te roepen, af te lezen en in te zetten op allerlei gebieden, van gezondheidszorg tot waterbeheer. In Enschede zijn ze onder andere met dat laatste aan de slag gegaan, en ook hebben ze een fiets-app ontwikkeld waarmee verkeerslichten sneller op groen springen als je aan komt rijden.

…naar Eindhoven

Enschede en Apeldoorn zijn niet de enige slimme steden in Nederland. Het is geen beschermde titel, dus in theorie kan ieder gemeentebestuur met ambities zijn stad uitroepen tot Slimme Stad/ Smart City. Het is ook niet zo ingewikkeld om de aspiraties te ondersteunen met slimme projecten: gevestigde technologiebedrijven, start-ups en onderzoeksteams sluiten zich graag aan bij een stad die de loper voor hen uitrolt met subsidies en/of faciliteiten. Onderstaand artikel licht Groningen, Nijmegen en Venlo eruit als Smart Cities, terwijl ‘biohacker en toekomstdenker’ Peter Joosten onder meer Amsterdam, Eindhoven en Utrecht ziet als leidende steden in Nederland.

Nederland krijgt steeds meer slimme steden

Geen ontkomen aan

Op Twente.com wordt Onno van Veldhuizen, burgemeester van Enschede, geciteerd. ‘We kunnen de stad overlaten aan Google, Amazon en Facebook, maar als gemeente kunnen we ook zelf een positie innemen.’ Van Veldhuizen vergelijkt data met olie. ‘Als je als gemeente op zo’n oliebron zit, laat je die niet zomaar leegpompen.’

Data als een kostbaar goed: waar ga je dat voor inzetten? Voor puur economische groei? Het menselijk welzijn in algemene zin? Het milieu? Welke optie men ook kiest, de uitkomst zal positief zijn. Zo lijkt het. Het probleem is namelijk dat inwoners van de stad zich vaak maar moeilijk aan de methode van meten-is-weten kunnen onttrekken. Of ze nu wel of geen 5G willen, ze ontkomen maar moeilijk aan straling als het wordt uitgerold in hun stad. Of ze zich nu wel of niet veiliger voelen met camera’s op straat, ook zíj worden gefilmd. Crowd control beïnvloedt ook hún gang door de straten. Enzovoort.

Bijsturen

Er zitten dus best wat haken en ogen aan een Slimme Stad. Technologie kan zonder twijfel bijdragen aan het levensgemak, maar de nadelen worden niet altijd zorgvuldig gewogen en procedures rond privacy over het hoofd gezien. De slimme stad overkomt de meeste  stedelingen zonder dat ze er erg in hebben. Terwijl gemeenten graag de verbinding zoeken met het bedrijfsleven of transnationale instituten (in het geval van Apeldoorn het WEF en in het geval van Enschede de Global Development Goals) staat de burger vaak aan de zijlijn. De inwoner van de (toekomstige) Smart City kan echter wel aankloppen bij de gemeente, lokale vergaderingen bijwonen, een Wob-verzoek indienen of de ontwikkelingen delen via diverse media, zoals onze informant uit het oosten van het land. Dat kan de opkomst van de Slimme Stad wellicht niet tegenhouden, maar wel remmen en bijsturen.

Hieronder een samenvatting van een aflevering van Tegenlicht. Inmiddels gedeeltelijk achterhaald, maar nog steeds informatief en verrijkend.